در عصر دیجیتال امروز، وابستگی جامعه به شبکه‌های اجتماعی برای دریافت اطلاعات به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است. بر اساس گزارش اخیر شرکت Meltwater با عنوان “وضعیت جهانی شبکه‌های اجتماعی”، بیش از ۷۰ درصد از مردم برای دریافت اخبار روزانه خود به پلتفرم‌هایی مانند فیسبوک، توییتر و اینستاگرام مراجعه می‌کنند. این تغییر تنها به مصرف اخبار محدود نمی‌شود؛ شبکه‌های اجتماعی به منبع اصلی برای بررسی محصولات، مشاوره‌های سلامتی و حتی محتوای آموزشی تبدیل شده‌اند. داده‌های Meltwater نشان می‌دهد که ۶۵ درصد از کاربران، به تأثیرگذاران شبکه‌های اجتماعی بیشتر از تبلیغات سنتی اعتماد دارند.
در همین راستا، مطالعه جدیدی توسط گروه مالی شخصی MoneySmart نشان داد که ۵۲ درصد از بزرگسالان در هنگ‌کنگ و سنگاپور، شبکه‌های اجتماعی را به‌عنوان منبع اصلی مشاوره مالی خود انتخاب کرده‌اند. این پلتفرم‌ها، از جمله یوتیوب، اینستاگرام و فیسبوک، از نظر محبوبیت از خانواده، دوستان، مشاوران مالی و کتاب‌های شخصی پیشی گرفته‌اند.
این مطالعه که با مشارکت ۲۰۰۰ بزرگسال بالای ۱۸ سال از سنگاپور و هنگ‌کنگ انجام شد، همچنین نشان داد که ۴۳ درصد از شرکت‌کنندگان معتقدند شبکه‌های اجتماعی دانش مالی آن‌ها را بهبود بخشیده‌اند و ۱۹ درصد از آن‌ها روزانه از این پلتفرم‌ها برای دریافت نکات مالی استفاده می‌کنند.
بر اساس این مطالعه، نسل هزاره‌ها بیشترین گروهی هستند که برای مشاوره مالی به شبکه‌های اجتماعی مراجعه می‌کنند، به‌طوری که ۵۳ درصد از آن‌ها حداقل هفته‌ای یک بار اطلاعات مالی جست‌وجو می‌کنند. موضوعات محبوب در بین همه گروه‌های سنی شامل سرمایه‌گذاری، پس‌انداز و بودجه‌بندی است. حدود ۲۳ درصد از شرکت‌کنندگان به دلیل تأثیر شبکه‌های اجتماعی، عادات خرج‌کردن خود را تغییر داده‌اند، ۳۰ درصد بودجه‌بندی را شروع کرده‌اند، ۱۶ درصد صندوق اضطراری ایجاد کرده‌اند و ۱۱ درصد مشارکت خود در پس‌انداز بازنشستگی را افزایش داده‌اند.
این مطالعه همچنین ترجیحات منطقه‌ای و الگوهای استفاده در هر دو منطقه را برجسته کرد. یوتیوب به‌عنوان محبوب‌ترین پلتفرم برای مشاوره مالی در هر دو بازار شناخته شد. جالب اینجاست که استفاده از تیک‌تاک برای محتوای مالی کوتاه در بین سنگاپوری‌ها رایج بود، در حالی که واتس‌اپ و انجمن‌های LIHKG در هنگ‌کنگ برای بحث‌های جامعه‌محور بیشتر مورد استقبال قرار گرفتند.
با توجه به تأثیر آشکار شبکه‌های اجتماعی، این مطالعه نشان داد که ۲۴ درصد از شرکت‌کنندگان حساب پس‌انداز باز کرده‌اند و ۱۸ درصد برای محصولات مالی مانند کارت اعتباری یا وام اقدام کرده‌اند. سرمایه‌گذاری‌ها نیز به شدت تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته‌اند، به‌طوری که ۳۷ درصد از پاسخ‌دهندگان بر اساس مشاوره‌های آنلاین سرمایه‌گذاری کرده‌اند. انتخاب‌های محبوب شامل سهام آمریکا (۴۵ درصد)، اوراق قرضه (۲۴ درصد) و موارد دیگر بود.
اگرچه شبکه‌های اجتماعی دسترسی گسترده‌تری به اطلاعات مالی فراهم می‌کنند، اما این مطالعه خطرات قابل توجهی را در مورد مشاوره‌های تأییدنشده نشان داد. تقریباً از هر ۵ نفر، یک نفر به دلیل سرمایه‌گذاری‌های تحت تأثیر مشاوره‌های آنلاین ضرر مالی متحمل شده است و ۱۴ درصد دیگر پس از پیروی از توصیه‌های شبکه‌های اجتماعی، قربانی کلاهبرداری‌های مالی شده‌اند. از میان کسانی که از مشاوره‌های شبکه‌های اجتماعی پیروی کرده‌اند، ۹ درصد گزارش کردند که ضررهای مالی قابل توجهی داشته‌اند.
حدود ۷۰ درصد از پاسخ‌دهندگان نیز به صورت غیرفعال با مشاوره‌های مالی در فیدهای شبکه‌های اجتماعی خود مواجه شده‌اند، که نشان می‌دهد ممکن است تحت تأثیر محتوای مالی قرار بگیرند حتی زمانی که به‌طور فعال به دنبال آن نیستند. علاوه بر این، ۱۲ درصد از شرکت‌کنندگان اعلام کردند که به دلیل حجم زیاد اطلاعات مالی در شبکه‌های اجتماعی احساس سردرگمی یا فشار می‌کنند.
برای هدایت مشاوره‌های مالی در شبکه‌های اجتماعی، جو یو، مدیر ارشد بازاریابی در Futu Securities و اتل یو، مدیر شبکه‌های اجتماعی و محتوا در IG Markets، به مصرف‌کنندگان توصیه می‌کنند:
۱. مراقب ادعاهای جسورانه باشید: از مشاوره‌های مالی که بازده تضمین‌شده یا سرمایه‌گذاری‌های “بدون ریسک” را وعده می‌دهند، دوری کنید. این ادعاها اغلب به‌عنوان طعمه کلیک‌ها مانند “استراتژی با نرخ برد ۱۰۰ درصد” یا “چگونه یک معامله‌گر سودآور شویم” ارائه می‌شوند. عناوین جذاب برای جلب توجه طراحی شده‌اند، اما منابع معتبر بینش‌های متعادلی درباره بازده و ریسک ارائه می‌دهند.
۲. اطلاعات را تأیید کنید: یو توصیه می‌کند که مشاوره‌ها را با منابع معتبر خبری مالی، گزارش‌های رسمی شرکت‌ها و مشاوران مالی دارای مجوز مقایسه کنید. جو یو نیز رویکرد سه‌گانه‌ای را پیشنهاد می‌کند: منبع را تأیید کنید، از چندین منبع مشورت بگیرید و به‌روز بودن اطلاعات را ارزیابی کنید.
۳. ریسک‌ها را درک کنید: شبکه‌های اجتماعی احساسات بازار را به‌صورت لحظه‌ای نشان می‌دهند و ایده‌های سرمایه‌گذاری متنوعی ارائه می‌کنند، اما جو یو هشدار می‌دهد که عوامل احساسی مانند “ترس از دست دادن” (FOMO) می‌تواند منجر به تصمیمات impulsive شود که اغلب با برنامه‌ریزی مالی صحیح هم‌خوانی ندارند.
۴. تعادل بین هیجان کوتاه‌مدت و اهداف بلندمدت: برای جلوگیری از تمرکز صرف بر بازده کوتاه‌مدت، سرمایه‌گذاری‌های سفته‌بازانه را به بخش کوچکی از سبد خود محدود کنید و آن‌ها را با دارایی‌های پایدارتر مانند صندوق‌های شاخص یا اوراق قرضه متعادل کنید.
۵. تحقیقات خود را انجام دهید و از پلتفرم‌های معتبر استفاده کنید: تحقیقات مستقل برای درک ریسک‌ها، بازده بالقوه و تناسب سرمایه‌گذاری ضروری است. جو یو بر اهمیت انتخاب کارگزاری‌های تنظیم‌شده برای انجام معاملات ایمن و شفاف تأکید می‌کند.
۶. مراقب کلاهبرداری‌ها باشید و از رفتار گله‌ای دوری کنید: قبل از اقدام، صحت اطلاعات و لینک‌های شبکه‌های اجتماعی را تأیید کنید. از پیروی کورکورانه از روندها بدون ارزیابی ریسک‌ها خودداری کنید.
Abel Lee، مدیر کل MoneySmart در سنگاپور و هنگ‌کنگ، گفت: “مطالعه ما نشان‌دهنده تغییر قابل توجهی در نحوه رویکرد مصرف‌کنندگان به مشاوره مالی است، جایی که شبکه‌های اجتماعی اکنون از منابع سنتی پیشی گرفته‌اند. اگرچه تشویق‌کننده است که افراد بیشتری با امور مالی خود درگیر می‌شوند، اما اطمینان از اعتبار و دقت اطلاعاتی که به آن‌ها اعتماد می‌کنند، بسیار مهم است.”
او افزود: “در فضایی که مشاوره‌های تأییدنشده رایج است، تمرکز ما بر توانمندسازی افراد با ابزارها، راهنمایی‌های معتبر و توصیه‌های شخصی‌شده است تا بتوانند تصمیمات آگاهانه‌ای بگیرند که به نتایج مثبت منجر شود.”
در نوامبر سال گذشته، هیئت پولی سنگاپور (MAS) تأیید کرد که تأثیرگذاران مالی (Finfluencers) باید تحت قانون مشاوران مالی (FAA) مجوز بگیرند و تنظیم شوند. Finfluencers افرادی هستند که از شبکه‌های اجتماعی برای به‌اشتراک‌گذاری نکات و بینش‌های مالی در مورد موضوعاتی مانند سرمایه‌گذاری، پس‌انداز و بودجه‌بندی استفاده می‌کنند.