چگونه از «پوسیدگی مغزی» جلوگیری کنیم؟

چندی پیش انتشارات دانشگاه آکسفورد کلمه «پوسیدگی مغز» (brain rot) را به‌عنوان کلمه سال انتخاب کرد و این واژه به افول وضعیت ذهنی افراد به‌‌خصوص در نتیجه تماشای بیش از حد محتوا (به‌طور ویژه محتوای آنلاین) پیش‌پاافتاده یا بی‌چالش اطلاق می‌شود.

ایندیپندنت در مطلبی در‌این‌باره آورده است: برخی کارشناسان معتقدند ‌پیمایش (schroll) مداوم و بی‌پایان در شبکه‌های اجتماعی و سایر محتواهای آنلاین، دقیقا همین کار را انجام می‌دهد و مغزهای ما را به‌اصطلاح دچار پوسیدگی می‌کند.

همچنین روزنامه نیویورک‌پست به نقل از دکتر ‌کایرا بوبینت‌، متخصص علوم اعصاب رفتاری و نویسنده کتاب «مغز توقف‌ناپذیر»، می‌نویسد که توجه به پدیده پوسیدگی مغز و پیامدهای آن به‌طور فزاینده‌ای در حال گسترش است.

این عصب‌شناس رفتاری ساکن کالیفرنیا می‌گوید: امروزه بسیاری از افراد با مشکل تمرکز‌کردن مواجه‌اند. آنها دچار وضعیتی موسوم به «مه مغزی‌» هستند و نمی‌توانند کارهای عمیق که نیازمند تمرکز است، انجام بدهند. علاوه بر این، یک همه‌گیری تنهایی نیز به‌طور موازی در حال گسترش است؛ چرا‌‌که ما واقعا نمی‌توانیم روی هیچ‌چیز از‌جمله ایجاد و تقویت روابط، تمرکز کنیم. به گفته بوبینت، بخشی از مرکز مغز به نام «هابنولا» (habenula) باعث می‌شود که در دام این پیمایش بی‌پایان و بالا‌وپایین‌کردن بی‌هدف صفحات مجازی بیفتیم. «هابنولا» بخشی از مغز است که در عملکردهای مهم از‌جمله انگیزه و تصمیم‌گیری نقش دارد، اما وقتی این ناحیه فعال شود، می‌تواند انگیزه ما را برای تلاش‌‌کردن از بین ببرد.

او توضیح می‌دهد: این همان لحظه‌ای است که می‌دانید باید کاری را انجام دهید، اما به‌جای آن کار دیگری می‌کنید؛ مثل مدام بالا‌وپایین‌کردن صفحات و غرق‌‌شدن در محتوای منفی یا ناامیدکننده و بی‌ارزش.

به گفته بوبینت، اسکرول‌کردن شبکه‌های اجتماعی راهی برای «انفصال» و استراحت‌دادن به مغز پس از یک روز طولانی است. این رفتار در‌واقع نوعی رفتار اجتنابی است که هابنولا کنترل می‌کند. هر زمانی که در حال اجتناب از چیزی هستید، بدانید که این بخش از مغز فعال شده است. او هشدار می‌دهد این‌گونه است که اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی شکل می‌گیرد؛ زیرا این بخش از مغز می‌تواند توقف اسکرول‌کردن را «بسیار دردناک» کند. همچنین می‌تواند به از‌دست‌دادن انگیزه منجر شود که آثار خطرناکی دارد؛ زیرا همه ما برای اینکه زندگی‌مان را پیش ببریم، از خودمان راضی باشیم، اعتماد‌به‌نفس داشته باشیم و به خواسته‌هایمان برسیم، به انگیزه نیاز داریم.

چگونه  از  «پوسیدگی مغزی» جلوگیری کنیم؟

بوبینت می‌گوید برای جلوگیری از پوسیدگی مغز یک دستورالعمل یا راه‌حل مشخص وجود ندارد. نکته کلیدی این است که به روش شخصی خودتان، مانع آن شوید و این می‌تواند از طریق تنظیم و تغییرات و اصلاحات جزئی و مداوم و به مرور زمان حاصل شود. او می‌گوید: انسان موجودی بسیار انعطاف‌پذیر است. وقتی حقیقت بدن‌مان را بدانیم، می‌توانیم برای تغییر آن اقدامی انجام دهیم. همچنین دکتر ‌دان گرانت‌، مشاور ملی مدیریت سالم دستگاه‌های الکترونیکی، تأکید می‌کند که تولیدکنندگان محتوا می‌خواهند‌ شما به دستگاه‌هایتان وابسته شوید. به گفته او، سازندگان الگوریتم‌ها بسیار هوشمندانه عمل می‌کنند. آنها از سازوکارهای مغز که به تحریک احساسات و وابستگی‌های هیجانی مرتبط هستند، بهره می‌برند تا افراد را به استفاده بیشتر از این دستگاه‌ها و محتواهایشان ترغیب کنند.

گرانت می‌گوید: من نگران مرگ بسیاری از چیزها هستم، از‌جمله قدرت تخیل. انگار دیگر لازم نیست چیزی را تصور کنیم. من برای حافظه و آموزش نگرانم. اغلب از کودکان می‌شنوم که هشت ساعت مشغول ویدئو‌دیدن و وقت‌گذرانی و پرسه‌‌زدن در فضای آنلاین بوده‌اند. این شرایط، بهداشت خواب را مختل می‌کند.

او افزود: من از آنها می‌پرسم آیا می‌توانید یکی از آن ویدئوها را به یاد بیاورید؟ اما هیچ کودکی نبود که واقعا بتواند چیزی را که دیده است، به یاد بیاورد.