غصه‌های جزیره

درست در زمانی که بحث از جزایر سه‌گانه ایرانی روی دور تند خود قرار گرفته و هرکس از ظن خود یار ماجرا شده است، پیشنهاد ساخت مسکن بیشتر در جزیره ابوموسی مورد توجه زیادی قرار گرفته است، جزیره‌ای که مطابق سرشماری در سال 1395 کمتر از پنج هزار نفر جمعیت داشته و اگر قرار باشد جمعیت بیشتری به آن تزریق شود، باید برنامه‌ریزی‌های بیشتری در این زمینه انجام شود. خبر ساخت مسکن در این جزیره هرچند خیلی جدید نیست اما بیشتر کارشناسان بر این اعتقادند که ساخت مسکن در این جزایر و مسکونی‌شدن بیش از پیش آنها می‌تواند سودای مالکیت اماراتی‌ها بر این جزایر را از سر آنها بیرون کند. با این حال نکته اساسی این است که مسکونی‌شدن این جزایر مقدماتی دارد که حتما باید این مقدمات را رعایت کرد. مقدماتی که بیشتر توجه به موضوعات زیرساختی است و بر این نکته تأکید می‌کند که باید جزایر ایرانی در خلیج‌ فارس از منظر خدمات رفاهی توجه بیشتری را به خود جلب کنند.

بزرگ‌ترین  جزیره

جزیره قشم را بزرگ‌ترین جزیره مسکونی غیرمستقل جهان می‌دانند. منطقه‌ای با مساحت تقریبی هزارو 500 کیلومترمربع که در منطقه استراتژیک تنگه هرمز واقع شده است. این جزیره دارای شش شهر و بیش از 60 روستاست. تنها دو بیمارستان و چند درمانگاه دارد و تا لحظه تنظیم این گزارش، یک‌هفته‌ای می‌شود که تنها با یک دستگاه رادیولوژی به بیماران خدمات ارائه می‌دهد و هنوز مرکز رادیولوژی بیمارستان پیامبر اعظم (ص) به‌عنوان تنها بیمارستان در محدوده شهر قشم و مهم‌ترین مرکز درمانی جزیره، خدماتی به بیماران و مراجعان ارائه نمی‌کرد و تنها یک دستگاه رادیولوژی در درمانگاه شهید دارا در این جزیره فعال بود.

ساعت هفت بعدازظهر است. خورشید در بزرگ‌ترین جزیره خلیج‌فارس خودش را از نظرها پنهان کرده است. هوا تاریک شده و رطوبت حتی از لابه‌لای پنجره اتاق‌های طبقه سوم هم خودش را به درون اتاق نفوذ داده؛ هوا کاملا شرجی است. دو نفر از نیروهای خدماتی به همراه یک راننده آمبولانس وارد یکی از اتاق‌های طبقه سوم بیمارستان پیامبر اعظم (ص) شهر قشم می‌شوند. نیروهای خدماتی با هدایت یکی از پرستارها، دو بیمار را که صبح عمل جراحی داشته‌اند، جابه‌جا می‌کنند. یکی را روی تخت آمبولانس می‌خوابانند و دیگری را سوار ویلچر می‌کنند. سپس همگی به سمت آمبولانس پارک‌شده جلوی بخش اورژانس می‌روند. چند دقیقه بعد آمبولانس از بیمارستان به سمت درمانگاه شهید دارا حرکت می‌کند. تقریبا 15 دقیقه در خیابان‌های شهر قشم تردد می‌کند و به درمانگاه می‌رسد. بیمارها به طبقه زیرزمین درمانگاه برده شده و بعد از چند دقیقه به‌نوبت داخل اتاق رادیولوژی می‌روند.

تنها این دو بیمار برای تصویربرداری نیامده‌اند و بیماران دیگری نیز در نوبت انتظار هستند. بیشتر مراجعه‌کنندگان برای تهیه عکس دندان مراجعه کرده‌اند، اما چند بیمار سرپایی مشکوک به شکستگی هم در جمع حضور دارند که از مطب پزشک‌های داخل شهر برای تهیه عکس آمده‌اند. صف رادیولوژی نسبت به هفته‌های گذشته شلوغ‌تر به نظر می‌رسد. حالا یک‌هفته‌ای می‌شود که بخش رادیولوژی تنها بیمارستان شهر قشم فعالیتی ندارد. بخش رادیولوژی بیمارستان پیامبر اعظم (ص) پیش‌ از این تا حدود ساعت 12 شب به بیماران بخش‌های مختلف بیمارستان و سایر بیماران خدمات ارائه می‌کرد، اما الان یک‌هفته‌ای می‌شود که تعطیل است. بخش تصویربرداری درمانگاه دارا نیز تا پیش‌ از این شیفت شب نداشت و تنها تا ساعت هشت شب به بیماران خدمات می‌داد، اما در این مدت به علت ازدحام بیماران تا پاسی از شب مشغول فعالیت هستند. یکی از تکنیسین‌های رادیولوژی درمانگاه شهید دارای شهر قشم نیز به خبرنگار «شرق» می‌گوید: زمانی که بخش رادیولوژی بیمارستان پیامبر اعظم (ص) فعال بود، بیماران اورژانسی و بخشی از بیماران سرپایی بیشتر به آنجا مراجعه می‌کردند. قبلا اکثر افراد برای تهیه عکس دندان به رادیولوژی درمانگاه دارا می‌آمدند؛ اما الان یک‌هفته‌ای می‌شود که بیماران مختلف سطح جزیره برای تصویربرداری به این درمانگاه می‌آیند. تعداد مراجعه‌کنندگانی که در یک هفته گذشته برای تصویربرداری به درمانگاه آمده‌اند، در بعضی روزها سه برابر روزهای عادی بود. برخی روزها حتی بیش از 100 تا 110 بیمار برای تصویربرداری مراجعه کردند.

بار  بیمارستان روی دوش درمانگاه

ارجاع بیماران از بیمارستان به درمانگاه برای تهیه عکس، کاری است که در یک هفته گذشته به تشخیص پزشکان به‌دفعات انجام شده است. پیش از این تصویربرداری در بخش رادیولوژی بیمارستان انجام می‌شد. در حال حاضر اما تنها بخش رادیولوژی درمانگاه شهید دارا در جزیره قشم فعال است و به بیماران خدمات می‌دهد. درمانگاه شهید دارا نزدیک دو سالی می‌شود که به‌ تمامی ساکنان جزیره قشم خدمات یکسانی ارائه نمی‌دهد و برای خدمات درمانی به زنان بدون حجاب ممنوعیت وضع کرده است. این در حالی است که بسیاری از حقوق‌دانان معتقدند منوط‌کردن ارائه خدمات درمانی به رعایت حجاب نقض قانون و اخلاق است و عدم تبعیض بین بیماران از ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین اصول اخلاق پزشکی است که در همه جهان پزشکان و مراکز درمانی آن را رعایت می‌کنند. یکی از پرستارهای شیفت شب بیمارستان پیامبر اعظم (ص) نیز در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» گفت: وقتی که بخش رادیولوژی بیمارستان فعال بود، بیمارانی که در بخش‌های مختلف بستری بودند، با سرعت بیشتری برای تصویربرداری خدمات دریافت می‌کردند. البته اعلام کردند که تا پایان هفته (دوم یا سوم آبان‌ماه) بخش رادیولوژی دوباره فعالیت خودش را آغاز می‌کند، اما واقعا مشخص نیست که چه زمانی این اتفاق عملی شود. بیمارانی که از بیمارستان آمده بودند پس از چند دقیقه با همان آمبولانس به بیمارستان برمی‌گردند تا بستری شوند. صف بیماران بخش رادیولوژی درمانگاه اما هنوز ادامه دارد. یکی از پرستارهای درمانگاه شهید دارا در شهر قشم به خبرنگار «شرق» می‌گوید: هر روز چند نوبت، بیماران بخش‌های مختلف از بیمارستان پیامبر اعظم (ص) با آمبولانس برای تصویربرداری به این درمانگاه ارجاع داده می‌شوند. البته غیر از بیماران بیمارستان، هم‌زما، سایر بیماران سرپایی از مطب‌ها و دندان‌پزشکی‌های سطح جزیره به این مرکز مراجعه می‌کنند. این موضوع در برخی ساعت‌ها موجب ازدحام بیماران مختلف می‌شود و گاهی ممکن است یک اورژانسی دقایق بیشتری برای تصویربرداری معطل شود.

تنها  بخش رادیولوژی نیست

رادیولوژی تنها بخش خارج از خدمات این روزها در بیمارستان پیامبر اعظم (ص) شهر قشم نیست. گشتی در طبقات و بخش‌های مختلف تنها بیمارستان قشم نشان می‌دهد که برخی دیگر از بخش‌ها نیز در حال حاضر به‌ صورت کامل خدماتی به بیماران و مراجعه‌کنندگان ارائه نمی‌کنند. بخش ام‌آر‌آی (MRI) یکی دیگر از بخش‌های این بیمارستان است که ظاهر فعال بوده اما مشخصا خدمات بسیار محدودی ارائه می‌کند. مدت‌ها بود که مسئولان بیمارستان و شبکه بهداشت شهرستان قشم وعده راه‌اندازی بخش MRI را مطرح می‌کردند.

بهمن گذشته بود که رئیس شبکه بهداشت و درمان شهرستان قشم در جلسه‌ای با حضور احسان خاندوزی، وزیر وقت اقتصاد در دولت سیزدهم، اعلام کرد که تا پایان بهمن بخش ام‌آرآی بیمارستان راه‌اندازی می‌شود، اما این کار خردادماه سال جاری انجام شد. روزهای پایانی خردادماه و در روزهایی که کشور برای برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری آماده می‌شد، رئیس بیمارستان پیامبر اعظم (ص) قشم از راه‌اندازی و بهره‌برداری دستگاه ام‌آرآی جدید این بیمارستان و ارائه خدمات تصویربرداری به بیماران در این مرکز درمانی خبر داد. اما خبرنگاران غایبان اصلی مراسم راه‌اندازی این دستگاه‌ ام‌آرآی بودند.

بررسی‌های خبرنگار «شرق» نشان می‌دهد با وجود راه‌اندازی رسمی دستگاه ام‌آرآی در بیمارستان پیامبر اعظم (ص)، به علت نبود نیروی متخصص دائمی، این بخش تنها برای یک روز در هفته (پنجشنبه‌ها) به بیماران خدمات ارائه می‌دهد. همین موضوع باعث شده تا نوبت‌دهی به بیماران برای هفته‌های بعد باشد. بسیاری دیگر از ساکنان جزیره قشم هم برای استفاده از خدمات ام‌آرآی به بندرعباس سفر می‌کنند.

چالش کمبود نیروی کادر  درمان

از همان ابتدای تأسیس بیمارستان پیامبر اعظم (ص) در شهر قشم، این مرکز درمانی با چالش کمبود کادر درمان، اعم از پزشک متخصص و عمومی، پرستار و کمبود امکانات و تجهیزات بیمارستانی روبه‌رو بوده است. در تمام سال‌های گذشته مسئولان دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان همواره وعده حل مشکل کمبود نیروی انسانی کادر درمان در بیمارستان پیامبر اعظم (ص) قشم را مطرح کرده‌اند، ولی این وعده‌ها تاکنون به‌ صورت تأثیرگذار عملی نشده است. قشم یکی از نقاط گردشگر‌پذیر کشور در نیمه دوم سال و ایام تعطیلات نوروز است و چالش کمبود نیروی ماهر در کادر درمان جزیره در این ایام بیشتر به چشم می‌آید.

یکی از پزشکان شاغل در بیمارستان پیامبر اعظم (ص) درباره چالش کمبود نیروی کادر درمان در این مجموعه به خبرنگار «شرق» می‌گوید: موضوع کمبود کادر درمان مسئله دیروز و امروز بیمارستان قشم نیست. سال‌هاست که این مشکل وجود دارد. از چند ماه قبل به علت همین کمبود نیرو، بعضی از بخش‌های بیمارستان به‌ صورت موقت تعطیل‌ شده و بخش‌ها با یکدیگر ادغام شده‌اند. البته این تنها مشکل کادر درمان جزیره قشم نیست. برخی از نیروهای کادر درمان روزانه بین قشم و بندرعباس تردد می‌کنند و هزینه ایاب و ذهاب مضاعفی دارند. وضعیت پانسیون‌های مسکونی که در اختیار کادر درمان قرار می‌گیرد، چندان تعریفی ندارد. گره‌گشایی در این زمینه باعث ماندگاری بیشتر کادر درمان و رفع کمبود نیروی انسانی در این شهرستان خواهد شد، اما حقیقت این است که شرایط کاری در جزیره قشم برای کادر درمان به‌ گونه‌ای است که هیچ انگیزه‌ای باقی نمی‌گذارد.

مورد  عجیب سیستم سرمایشی بیمارستان

جزیره قشم تابستان‌های گرمی دارد. در فصل تابستان علاوه بر افزایش دما، رطوبت بالا نیز در این منطقه مشکلاتی را ایجاد می‌کند. تابستان سال جاری هم شرایط مشابه سال‌های گذشته را داشت، با این تفاوت که در مقطعی از زمان سیستم‌های سرمایشی موجود در بیمارستان پیامبر اعظم (ص) شهر قشم نیز برای مدتی دچار مشکل شده بود. بسیاری از بیماران که در آن روزها به اورژانس مراجعه کرده بودند یا در بخش‌های مختلف بستری بودند، از وضعیت سخت سیستم تهویه و خنک‌کننده بیمارستان گلایه می‌کنند. شرایط اقلیمی و افزایش بیش‌ از حد دمای هوا در فصل تابستان، موجب می‌شود تا سیستم‌های خنک‌کننده بار و فشار زیادی را تحمل کنند و این موضوع قاعدتا موجب استهلاک و گاهی خرابی دستگاه‌ها می‌شود. دستگاه‌های خنک‌کننده در بیمارستان پیامبر اعظم (ص) قشم هم از این قاعده مستثنا نیست، اما اینها نمی‌تواند بهانه‌ای برای کاهش کیفیت خدمات درمانی مهم‌ترین مرکز درمانی در جزیره‌ای مانند قشم باشد. درنهایت روزهای ابتدایی مردادماه سال جاری بود که از طریق دو مجموعه خیریه فعال در سطح جزیره قشم تجهیزات سرمایشی و بخشی از امکانات درمانی مورد نیاز بیمارستان پیامبر اعظم (ص) به ارزش بالغ‌ بر 15 میلیارد ریال تهیه شد و در اختیار این مرکز درمانی قرار گرفت.

بزرگ‌ترین جزیره و تنها یک بیمارستان

بزرگ‌ترین جزیره خلیج فارس تنها دو بیمارستان دارد. بیمارستان پیامبر اعظم (ص) در شهر قشم که تحت مدیریت شبکه بهداشت و درمان شهرستان و دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان است. طبق اعلام درگاه اینترنتی بیمارستان پیامبر اعظم (ص)، این مرکز درمانی در‌حال‌حاضر دارای ۱۲۸ تخت در بخش‌های تخصصی سی‌سی‌یو (مراقبت‌های ویژه قلب)، آی‌سی‌یو (مراقب‌های ویژه)، داخلی، جراحی، اورژانس، نوزادان و اطفال، زنان، بلوک زایمان، ریکاوری، استریلیزاسیون مرکزی، تالاسمی، همودیالیز، آزمایشگاه، رادیولوژی، سونوگرافی و داروخانه شبانه‌روزی است اما در عمل تمام این بخش‌ها فعال نیست. بیمارستان دیگری هم که در جزیره قشم وجود دارد، بیمارستان خلیج‌ فارس است که در محدوده روستای جیجیان واقع شده و متعلق به سازمان منطقه آزاد قشم است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که این بیمارستان مدت‌هاست فقط خدمات اورژانسی ارائه می‌دهد. تا حدود دو سال قبل بخش‌های مختلف بیمارستان خلیج‌ فارس فعال بود و چند پزشک متخصص در آن بیماران را ویزیت می‌کردند. اما حالا خبری از پزشکان متخصص نیست؛ حتی داروخانه این بیمارستان که متعلق به بخش خصوصی بود نیز دیگر تعطیل شده است. رفتارهای سلیقه‌ای و مدیریت رفاقتی موجب شده بیمارستان خلیج‌ فارس این روزها کمترین سهم را در حوزه خدمات درمانی به ساکنان جزیره قشم داشته باشد.

قشم، سال‌ها دور از سرانه‌ها

موضوع سرانه بخش‌های مختلف و نسبت آنها با جمعیت ساکن در جزیره قشم و کیفیت زندگی ساکنان در این منطقه یکی از مشکلات قدیمی و حل‌نشده است. سال‌هاست که با فرارسیدن فصل گرما موضوع تنش آبی در برخی روستاهای جزیره قشم تبدیل به چالش بزرگی می‌شود. هرچند با اقدامات و برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، شرایط آب‌رسانی به روستاها در مقایسه با گذشته بهتر شده، اما این چالش هنوز به‌ طور کامل حل‌ نشده است. در سال‌های گذشته حضور پرتعداد اتباع غیرمجاز هزینه‌های زیادی به همراه داشته است که با برنامه‌ریزی انجام‌شده و هماهنگی میان‌دستگاهی این موضوع در حال ساماندهی است. با این‌ حال هنوز هم چالش سرانه مورد نیاز آرد و نان با در‌نظر‌گرفتن جمعیت شناور در فصل‌های مختلف جزیره و همچنین جمعیت اتباع مجاز حاضر در جزیره از موضوعاتی است که باید مورد توجه قرار گیرد. در کنار همه این موضوعات، مسئله حضور پزشکان متخصص و سرانه حضور کادر درمان و ارائه خدمات درمانی در جزیره قشم از چالش‌هایی است که باید از طرف وزارت بهداشت و مجموعه دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در دولت چهاردهم مورد توجه ویژه قرار بگیرد. جزیره قشم، به‌عنوان بزرگ‌ترین جزیره ایرانی خلیج‌ فارس که مساحتی بزرگ‌تر از چندین کشور جهان دارد، روزانه با چالش‌های متعددی مواجه است و ساکنان این جزیره با بحران‌های مختلف زندگی می‌کنند.