راهنمای تاکتیکی اسپانیا – انگلیس در فینال یورو 2024؛ تنوع در حمله، انعطاف در دفاع

طرفداری | 28 روز دراماتیک و 80 ساعت فوتبال را سپری کرده‌ایم. 24 تیم حاضر در یورو 2024 حالا به 2 تیم تقلیل یافته‌اند و تنها یک بازی تا پایان باقی است. اسپانیا و انگلیس آماده نبرد یک‌شنبه شب المپیا اشتادیون می‌شوند و نخستین نبرد آن‌ها از سال 2018 برای فتح جام ملت‌های اروپا است. پس بد نیست نگاهی داشته باشیم به روایت‌های جالب درباره این مسابقه.

چگونه می‌توان لامین یامال و نیکو ویلیامز، دو وینگر بی‌رحم اسپانیا را مهار کرد؟ آیا انگلیس به شکلی قابل پیش‌بینی به تیمی غیرقابل پیش‌بینی تبدیل شده؟ آیا می‌توان منبع تغذیه اسپانیا را قطع کرد؟ تعویض‌های انگلیس به چه شکلی است؟ همه این‌ها مواردی است که می‌توان درباره‌شان بحث کرد.

مارک کری از وب‌سایت اتلتیک در یک مطلب «راهنمای تاکتیکی» به بررسی نقاط قوت، ضعف، نبردهای کلیدی و فرعی دو فینالیست یورو 2024 پرداخته است.

بدون شک هیچ‌کس نمی‌تواند اسپانیا را در راهیابی به فینال یورو زیر سوال ببرد. پس از پیروزی 2-1 مقابل فرانسه در نیمه‌نهایی، تیم لوئیس دلافوئنته به اولین کشوری تبدیل شد که در هر 6 مسابقه‌اش تا فینال یورو به پیروزی می‌رسد. البته آن‌ها برای شکست دادن آلمان به 30 دقیقه اضافه نیاز داشتند اما غیر از آن، تمام رقبایشان را در 90 دقیقه درهم شکستند.

اسپانیا که در این یورو 9 گلزن متفاوت داشته، در سراسر زمین توانسته تهدید روی دروازه حریف ایجاد کنند اما بدیهی است که هرجا صاحب توپ باشند، می‌توانند به حریف ضربه بزنند. ویلیامز و یامال دو ستاره درخشان اسپانیا در جناحین بوده‌اند؛ دوندگی‌های هدفمند و دریبل‌زنی‌های بی‌رحمانه این دو در ضدحملات، همیشه اسپانیا را به جلو رانده است. 46% از اقدام‌ها برای برداشتن یک در برابر یک اسپانیا حاصل تلاش این زوج پویا بوده است.

یامالِ شگفت‌انگیز با گل باورنکردنی‌اش به فرانسه با 16 سال و 362 روز به جوان‌ترین گلزن تاریخ جام ملت‌های اروپا تبدیل شد. این شوتی بود که به راحتی می‌تواند به‌عنوان گل برتر مسابقات یورو 2024 برگزیده شود. میل یامال برای زدن به داخل و بردن توپ روی پای چپ تخصصی و زدن ضربه به‌سوی تیر دورتر، یک گل «روبنی» بود؛ فرانسوی‌ها می‌دانستند یامال می‌خواهد چه کار کند اما متوقف کردنش بحث دیگری بود.

فارغ از بحث شوت‌زنی، خلاقیت یامال در ساخت موقعیت خطرناک برجسته‌‌ترین توانایی اوست. هیچ بازیکنی از اسپانیا نتوانسته به‌اندازه او که 11 موقعیت در جریان بازی ساخته، در ساخت موقعیت مشارکت داشته باشد و ارسال‌های او به سوی تیر دورتر همیشه می‌تواند تهدیدی جدی برای حریف باشد. در واقع سانترهای تیز او به تیر دورتر به نماد بازی این نوجوان اسپانیایی تبدیل شده است.

در بازی با فرانسه، فابیان رویس می‌توانست از فرصتی که یامال ساخت بهتر کار کند اما ستاره نوجوان اسپانیا با همین شیوه تابه‌حال دو پاس گل ثبت کرده است. او به‌طور مداوم توپ را با پای چپ به نیم‌فضای سمت چپ می‌برد و سانتری دقیق برای هم‌تیمی‌اش داخل محوطه جریمه می‌فرستد.

البته حریفان نباید متعجب شوند چرا که لامین یامال طی 12 ماه اخیر چنین شیوه‌ای را در باشگاهش بارسلونا پیاده کرده است.

در حالی که لامین یامال بابت نمایش‌هایش در جناح راست ستایش می‌شود، اسپانیا معمولا در این یورو از جناح چپ حملاتش را ترتیب داده است. در بازی برابر فرانسه، 59% از لمس‌ توپ‌های تهاجمی اسپانیا در یک‌سوم چپ زمین انجام شد اما به طور میانگین، 30% لمس توپ‌های هجومی اسپانیا از جناح یامال و 45% از سمت ویلیامز انجام شد.

دلیلش چیست؟ بخش مهمی از این موضوع به دلیل ویژگی‌های تهاجمی هر طرف زمین اسپانیا است. جایی که یامال سعی می‌کند یک در برابر یک را بردارد، ویلیامز در حرکات ترکیبی با مارک کوکوریا خوب بوده تا تیم حریف در آن سوی زمین، اُورلود ایجاد کند. نقشه زیر، شبکه پاس‌های اسپانیا در دیدار نیمه‌نهایی مقابل فرانسه را به تصویر کشیده است.

چرخش‌ها میان ویلیامز و کوکوریا در حملات اسپانیا، حیاتی بوده است. گاهی اوقات ویلیامز 21 ساله یار مقابلش را در کانال سمت چپ سرگرم می‌کند تا کوکوریا بتواند نیم‌فضای سمت چپ را اشغال کند.

بعضی وقت‌ها هم نقش آن‌ها عوض می‌شود. کوکوریا به لب خط می‌چسبد تا ویلیامز بتواند از فضای میان مدافع وسط و فولبک نفوذ کند.

خب، انگلیس چه‌طور می‌تواند خطر اسپانیا در مناطق عرضی را مهار کند؟

بخواهیم خلاصه بگوییم، به سختی. انعطاف‌پذیری انگلیس در تبدیل شدن به دفاع پنج نفره در بازی‌های یک‌چهارم و نیمه‌نهایی برای بازی فینال هم می‌تواند خیلی مهم باشد زیرا انگلیس تیمی است که می‌خواهد فضاهای عرضی زمین را با تراکم بالای بازیکن پوشش دهد.

انرژیِ بوکایو ساکا برای محافظت از جناح راست انگلیس مقابل جابه‌جایی‌های جناح چپ اسپانیا حیاتی خواهد بود. ساکا به دلیل نظم دفاعی‌اش مقابل هلند در نیمه‌نهایی، مورد تمجید ساوتگیت قرار گرفت با توجه به تغییرات مکرر تاکتیکی هلندی‌ها، در نقش بدون مالکیت خود به خوبی ظاهر شد. ساوتگیت در ستایش از ساکا گفت:

بازیکنانم تصمیم‌های درست و مثبتی در زمین گرفتند. بازیکنانی مثل بوکایو ساکا، مسئولیت‌پذیری دفاعی زیادی دارند. او دفاع را به‌عنوان یک وینگ‌بک شروع کرد و سپس برای دفاع کردن به خط هافبک منتقل شد. در ادامه او باید به‌عنوان یک وینگر دفاع می‌کرد. در این بازی مسائل زیادی جریان داشت اما واقعا از کیفیت بازی بازیکنانم راضی بودم.

ارتباط خوب با کایل واکر در ارائه چنین نظم دفاعی‌ای مقابل هلند اهمیت زیادی داشت. همان‌طور که در زیر می‌بینید، پیش از این که واکر به ساکا دستور دهد تا فضای مقابل جویی فیرمان، هافبک هلند را ببندد، خود ساکا به خط دفاعی پنج نفره اضافه می‌شد تا به واکر اجازه دهد به سمت کودی خاکپو حرکت کند و انگلیس بتواند در خط دفاعی حداقل چهار بازیکن داشته باشد.

این یک اقدام ساده و در حین حال ضروری برای اطمینان از افزایش نیافتن مخالفان و منتقدان بود. به همین راحتی می‌توان این نقشه را در قبال جابه‌جایی‌های ویلیامز و کوکوریا هم در نظر گرفت.

علاوه‌بر دفاع، انگلیس در حمله هم باید استفاده از ضعف‌های دفاعی کوکوریا را هدف قرار دهد، به‌خصوص با قدرت تهاجمی‌ای که ساکا در این یورو نشان داده است. کوکوریا یک یوروی عالی را با تیم ملی اسپانیا سپری کرده اما از زمان پیوستنش به چلسی در تابستان 2022 نتوانسته متقاعدکننده ظاهر شود. از میان موقعیت‌هایی که روی دروازه اسپانیا ساخته شده، 42% از جناح چپ بوده و 24% از حملات حریفان از سمت راست ترتیب داده شده است. این فولبک چپ 25 ساله معمولا ارتباط ضعیفی با سایر مدافعان از جمله دفاع در سانترهای تیر دور داشته که مثال‌هایش را در بازی با آلمان و فرانسه هم دیدیم.

یا غیر از آن‌ها نتوانسته سانترهایی که از جناح خودش انجام می‌شود را به‌خوبی بلاک کند.

تقریبا همه بازیکنان تیم ملی انگلیس در لیگ برتر با کوکوریا روبه‌رو شده‌اند و با ضعف‌های او هنگامی که تیمش مالکیت ندارد، آگاه هستند. استفاده از این فرصت‌ها می‌تواند تصمیمی کاملا سودآور باشد.

وینگرهای اسپانیا در یورو همیشه سرخط خبرها بوده‌اند اما در واقع موتور خط هافبک به آن‌ها اجازه داده تا با دنده پنج به‌سوی دروازه حریفان بتازند. همکاری رودری و فابیان رویس تقریبا کامل و بی‌نقص بوده و به پدری و اخیرا به دنی اولمو اجازه داده تا از فضاهای بین خطوط به‌خوبی بهره ببرند. رودری طی 18 ماه گذشته در بهترین فرم ممکن فوتبال بازی کرده و ثباتی چشمگیر به نمایش گذاشته است. کاپیتان دوم اسپانیا 403 پاس در این تورنمنت داده که 94% از آن سالم بوده‌اند.

همکاری با هافبکی با کیفیت فنی بالا چون رویس به رودری ظرفیت تسریع حملات و آزاد شدن از زیر فشار پرس حریف را داده است. با دیدن سکانس‌های منجر به شوت در جریان بازیِ اسپانیا، می‌توان مطمئن بود که این زوج باکیفیت امضای خودشان را در حرکات تهاجمی اسپانیا در این یورو را دارند.

به‌همین خاطر متوقف کردن این زوج خط هافبک، باعث می‌شود تیم حریف راهی طولانی را برای قطع بازی روان اسپانیا از عقب زمین را بپیماید.

خب، انگلیس چه‌طور می‌تواند این کار را انجام دهد؟ آلمان در نیمه اول بازی یک‌چهارم نهایی مقابل اسپانیا، یک طرح جالب به‌نمایش گذاشت. ایلکای گوندوعان و امره جان، در طول ساخت بازی اسپانیا یارگیرهای مستقیم رودری و فابیان رویس شدند تا این زوج خط هافبک نتوانند به بازی ریتم دهند. مثال‌های زیادی از پرس‌های تهاجمی آلمان وجود داشت تا آن‌ها مطمئن شوند هیچ یک از این دو در یک‌سوم انتهایی زمین توپ نمی‌گیرند. این باعث می‌شد اونای سیمون، سنگربان اسپانیا مدام از عقب بلند بازی کند و معمولا اسپانیا مالکیت توپ را از دست می‌داد.

اگر انگلیس بتواند نظمی مشابه را در طول بازی حفظ کند، یعنی مثلا جود بلینگام و فیل فودن مامور یارگیری هافبک‌های اسپانیا شوند، می‌تواند مانع به حرکت درآمدن موتور مرکز میدان اسپانیا شود.

مسئله این‌جاست که تیم دلافوئنته در رویکرد خود یک تهدید دوگانه دارد. اگر حریف عقب بنشیند، آن‌ها برای برهه‌های طولانی می‌توانند مالک توپ باشند. اگر هم حریف به اسپانیا نزدیک شود، آن‌ها می‌توانند با بازی مستقیم در مناطق عریض، حریف را مجازات کنند.

شاید اسپانیا مقابل انگلیس تیم مدعی پیروزی تلقی شود اما سه‌شیرها به‌عنوان تیمی باتجربه‌تر در عرصه ملی پا به برلین می‌گذارند. اسپانیا از زمان قهرمانی‌اش در یورو 2012 به فینال این مسابقات نرسیده بود اما تیم ساوتگیت برای دومین بار پیاپی به فینال یورو می‌رسد و البته که انگلیس به‌دنبال جبران ناکامی سال 2021 مقابل ایتالیا است.

ارزیابی منطقی می‌گوید انگلیس در این تابستان تیمی مبهم بوده است. این تیم رگه‌هایی از انسجام حین مالکیت، به‌خصوص در نیمه اول بازی با هلند را نشان داده اما نتیجه کلی که می‌توان از دیدن بازی انگلیس گرفت، این است که تیم ساوتگیت به‌جای یک عملکرد تیمی، با درخشش انفرادی توانسته برتری خود را نشان دهد.

سرعت انگلیس در بازی روبه‌جلو برای هواداران بسیار ناامیدکننده بوده و اعداد و ارقام هم این را تایید می‌کنند. در گراف پایین «سرعت مستقیم» همه تیم‌های یورو را مشاهده کنیم. سرعت مستقیم، نشان می‌دهد تیم به‌طور معمول در پیشروی با توپ به‌سوی دروازه حریف چه‌اندازه سرعت دارد (متر بر ثانیه). هرچه عدد بیشتر باشد یعنی تیم تمایل بیشتری در پیشروی سریع توپ به‌سوی دروازه حریف دارد. علاوه‌براین با معیار «پاس بر سکانس» می‌توانیم ببینیم که هر تیم با توجه به میزان داشتن توپ، چه‌قدر میل به مالکیت دارد؛ هرچه‌قدر تعداد پاس‌ها در هر سکانس بیشتر باشد یعنی تیم به بیلدآپ و ساخت بازی تکیه بیشتری دارد.

مقایسه سبک انگلیس با 23 تیم دیگر یورو و رویکرد آن‌ها حین مالکیت توپ نشان می‌دهد انگلیس با سرعت کم و مالکیت بالا یکی از تیم‌های دقیق، ریسک‌پرهیز و البته کم‌زهر این تورنمنت بوده است.

داشتن سبک مالکیتی به‌خودی‌خود برای انگلیس بد نیست اما سه‌شیرها نتوانسته‌اند مالکیت بالا را به تهدیدهای تهاجمی تبدیل کنند. در میان 16 تیم برتر یورو 2016 فقط رومانی و گرجستان با میانگین 0.7  xG در 90 دقیقه، میزان xG غیر پنالتی کمتری را نسبت به انگلیس با 0.72 ثبت کردند. بیشترین میزان xG لیست مربوط به اسپانیا است که به‌طور میانگین در 6 مسابقه‌اش در یورو میانگین 1.8 xG را به‌ثبت رساند.

دانش تاکتیکی ساوتگیت بارها زیر سوال رفته است اما تغییرات او در سیستم انگلیس، بنای محکم‌تری را در دو بازی گذشته در تیم او ساخته است؛ به‌خصوص در کارایی ترکیبی پرس آن‌ها از بالای زمین. تغییر سیستم به 1-2-4-3 برای ساکا، فودن و بلینگام مناسب بوده و ضمن تعادل بیشتر در حمله، محافظت بیشتری در دفاع نیز دارند.

اگرچه همه چیز بر وفق مراد هری کین پیش نرفته است. کاپیتان انگلیس گل حساس تساوی‌بخش را مقابل هلند زد و ششمین گلش در تاریخ مراحل حذفی یورو به ثمر رساند؛ این یعنی کین بیش از هر بازیکن انگلیسی دیگری در تاریخ یورو گل زده است. با وجود کیفیت کلاس جهانی کین مقابل دروازه حریفان، آمادگی و فرم او با توجه به تاثیر و درخشش اولی واتکینز در بازی چهارشنبه شب باعث ایجاد تردیدهایی شده است.

مثال زیر نشان می‌دهد عدم تمایل کین برای فرار پشت دفاع به حریف اجازه داده که بارها خودش را فشرده‌تر کند. می‌بینید که کین با وجود شکاف میان فن دایک و آکه (فلش و دایره مشکی) رو به بلینگام چرخیده است.

در عکس زیر شرایط متفاوت است اما میل واتکینز برای نفوذ به شکاف میان آخرین خط دفاعی حریف نه‌تنها حیاتی است بلکه به کول پالمر گزینه ارسال پاس عمقی را داد. در واقع این دویدن واتکینز به سوی فضا، باعث کش‌آمدن خط دفاعی حریف شد؛ کین این نوع دویدن‌ها و فرارها را در این یورو نداشت.

قطعا قرار نیست کین در فینال نیمکت‌نشین شود اما انگلیس شاید به هر دو گزینه مقابل اسپانیا نیاز داشته باشد؛ بازیکنی که بتواند عقب بیاید و در مناطق مرکزی برتری عددی ایجاد کند و بازیکنی که بتواند خط دفاعی حریف را با هدف ایجاد فضا، کش بدهد.

تعویض‌های ساوتگیت در یورو 2024 در زمینه انتخاب بازیکن و زمان‌بندی انجام، مورد بحث بوده و در نهایت تصمیم‌هایش در بازی‌های اخیر جواب داده است. ورود دیرهنگام ایوان تونی برای زدن گل تساوی انگلیس مقابل اسلواکی اهمیت زیادی داشت و ورود واتکینز و پالمر در بازی با هلند، انتخابی الهام‌بخش بود چرا که این زوج با همکاری با یک‌دیگر گل برتری انگلیس را زدند.

با این تفاصیل، اعداد دروغ نمی‌گویند. ساوتگیت به بازیکنان تعویضی‌اش فرصتی نداده تا در بازی جا بیفتند. انگلیس با میانگین زمان تعویض دقیقه 80، دومین تیم مرحله حذفی یورو است که دیرهنگام‌ترین تعویض‌ها را انجام داده است.

این مسئله آن‌جایی نمود بیشتری پیدا می‌کند که این تعویض‌ها زمان‌هایی انجام شده که انگلیس یا در حال باختن بوده و یا بازی مساوی بوده است. تیم ساوتگیت فقط 22% از زمان بازی‌هایش تیم برنده بوده و این در حالی است که اسپانیا در 58% زمان بازی‌هایش نسبت به حریف برتری گل داشته است؛ در واقع اسپانیا بیش از هر تیمی در یورو از حریفانش پیش بوده است. اگر اتفاق خاصی نیفتد، روند ساوتگیت نشان می‌دهد او به همین انتخاب‌هایش اخیرش تکیه خواهد کرد تا این‌که بخواهد تغییر خاصی ایجاد کند.

مطمئنا انگلیس در طول یک بازی یورو 2024 تیمی روان یا متقاعدکننده نبوده اما وضعش خیلی هم بد نیست. در مسابقاتی که اختلاف سطح تیم‌ها پایین است و کیفیت انفرادی بازیکنان اهمیت زیادی دارد، آرمان‌گرایی معنی خاصی ندارد. در سطح باشگاهی کافی است به رئال مادرید، فاتح همیشگی لیگ قهرمانان اروپا بنگرید تا ببینید داشتن یک ساختار محکم حین داشتن یا نداشتن مالکیت توپ می‌تواند یک مسئله بیش از حد بها داده شده در مسابقات حذفی باشد.

به‌عنوان سخن پایانی باید گفت فینال یکشنبه شب، اعتباری است که باید به هردو سرمربی بابت اعتماد به بازیکنان ملی‌پوش از رده جوانان تا بزرگسالان داد. دلافوئنته سرمربی اسپانیای زیر 19 سال و زیر 21 سال بوده که به ترتیب در سال‌های 2016 و 2019 قهرمان اروپا شدند و حالا این فرصت را دارد که بتواند با قهرمانی همراه با تیم بزرگسالان، در قهرمانی اروپا هت‌تریک کند.

در عین حال ساوتگیت هم از سال 2013 با اتحادیه فوتبال انگلیس کار می‌کند و سرمربی تیم زیر 21 ساله‌های انگلیس در جام ملت‌های 2015 بود. هر دو سرمربی در آوردن جوانان به تیم اصلی نقش مهمی داشته‌اند و باید بابت نمایش این استعدادها مورد قدردانی قرار گیرند. شاید بهترین تیم، پیروز این جدال باشد.

ترجمه یادداشت مارک کری از وب‌سایت اتلتیک