برخی تحلیل‌ها درباره رفتار انتخاباتی مردم ایران در انتخابات اخیر صرفاً متوجه تفاوت قابل توجه آرای پزشکیان و جلیلی در استان‌های ترک‌زبان است. اما شواهد نشان می‌دهد پزشکیان علاوه بر ترک‌ها از اقلیت‌ها هم رای قابل توجهی گرفته است.
در حالی که در استان گیلان، که بصورت سنتی به اصلاح طلبان نزدیک‌تر است، پزشکیان با قاطعیت برنده شده، اما در مازندران با فاصله نسبتاً کمی (حدود ۶۰۰۰۰ رای) برنده شده است. در مازندران اصول گرایان پایگاه قوی‌تری دارند، اما تغییرات جمعیتی در سال‌های اخیر این شرایط را تغییر داده است.
در استان کرمان، پزشکیان فقط در شهرستان سیرجان برنده شده که حسن‌پور چندین دوره نماینده آن بود. در یزد، پزشکیان در سه شهر یزد، اشکذر و اردکان نفر اول بوده و در سایر شهر‌ها جلیلی برنده شده است. در خوزستان، عرب‌های شیعه عمدتاً به جلیلی رای داده‌اند، اما در اهواز پزشکیان اول شده است.
در استان اصفهان، پزشکیان فقط در دو شهر سمیرم و نطنز آن هم با فاصله اندکی برنده شده است. اصفهان در سال‌های آتی در کنار مشهد و قم به یکی از قلعه‌های رای اصول گرایان تبدیل خواهد شد.
در استان سمنان، پزشکیان فقط در دو شهر سرخه (زادگاه روحانی) و گرمسار (زادگاه احمدی نژاد) برنده شده است.
در استان مرکزی، پزشکیان فقط در ساوه برنده شده است که به نوبه خود جالب توجه است. چون اراک از تحریم‌ها آسیب دیده قاعدتاً باید از پیام پزشکیان استقبال می‌کرد، اما این‌گونه نشده است.
در خراسان جنوبی و رضوی، جلیلی با قاطعیت پیروز شده، اما در خراسان شمالی به دلیل وجود آرای اهل سنت و کرد‌های کرمانج با فاصله اندکی (حدود ۷۰۰۰ رای) برنده شده است.
در خود تهران، پزشکیان حدود ۲۰۰ هزار رای بیشتر از جلیلی کسب کرده و برنده شده است که نشانگر رقابت نزدیک دو نامزد است.
در دو شهر جغتای و جوین خراسان رضوی که جمعیت قابل توجهی ترک دارد جلیلی برنده شده است. دلیل دیگری بر قومی نبودن آرای پزشکیان.
در سه استان آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل تعداد آرای پزشکیان حدود ۵ برابر آرای جلیلی است. در سایر استان‌ها این الگو دیده نمی‌شود. حتی جلیلی در خراسان رضوی فقط ۱/۵ برابر پزشکیان رای آورده است. الگوی رای دهی در زنجان بیشتر از آنکه به شمال غرب نزدیک باشد به مرکز نزدیک‌تر است.
در استان همدان رقابت جلیلی و پزشکیان بسیار نزدیک بود. در بهار و کبودر آهنگ و رزن که ترک‌ها اکثریت دارند، جلیلی نفر اول شده است. در نهاوند که لر‌ها اکثریت دارند، پزشکیان نفر اول شده است. نشانی از رای قومیتی در همدان دیده نمی‌شود.
در همه شهر‌های استان زنجان، پزشکیان نفر اول است، اما رقابت دو نامزد تقریبا نزدیک است. در حالی که اگر قرار بود رای پزشکیان قومیتی باشد، باید در زنجان هم مثل آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل رای او ۵ برابر رای جلیلی می‌شد که چنین نیست.
۸ نکته در تحلیل رفتار انتخاباتی مردم
در تبریز شعار می‌دادند «ستارخان، باقرخان، مسعودخان»؛ اشاره آن‌ها به ستارخان و باقرخان بود که در دوره مشروطه، به تهران آمدند و از رهبران دوره مشروطه شدند. حالا بعد از بیش از یک قرن، یک چهره دیگر از همان حوالی، در سیاست ایران به ردیف اول رسیده است؛ مسعود پزشکیان.
با این حافظه تاریخی، طبیعی بود که هواداران پزشکیان در استان‌های ترک‌نشین بیشتر باشند و همین اتفاق هم افتاد. اما آیا فقط رای ترک‌ها بود که مسعود پزشکیان را رئیس جمهور کرد؟ در این گزارش به بررسی نکاتی پرداختیم که می‌تواند در تحلیل رفتار سیاسی مردم در اقصی نقاط کشور، موثر باشد.
اول) ایران جامعه دوپاره نیست
در ایالات متحده آمریکا، نیمی از ایالت‌ها همیشه به جمهوری خواهان رای می‌دهند و نیمی از ایالت‌ها به دموکرات‌ها. ۶ ایالت وضعیت ژله‌ای دارند که در واقع تعیین کننده برنده انتخاباتند. بر این اساس به آمریکا جامعه دوپاره می‌گویند. اما در انتخابات ایران این اتفاق نیفتاد. برخی استان‌ها که همیشه رای اصولگرایی داشتند، مثل لرستان، این بار به اصلاح طلبان اعتماد کردند و برخی استان‌های اصلاح طلب، مثل یزد، با کاهش میزان مشارکت، به سمت اصولگرایان سوق پیدا کردند.
دوم) مسعود پزشکیان از اهل سنت رای گرفت
در حالی که رای پزشکیان در استان‌های ترک نشین مورد توجه قرار گرفته، نمی‌توان رای بالای اهل سنت به رئیس جمهور منتخب را نیز نادیده گرفت. مثلا در سیستان و بلوچستان در همه شهر‌های سنی نشین، پزشکیان با اختلاف برنده بود و در شهر‌هایی با اکثریت شیعه، جلیلی برنده انتخابات بود. به جز این، رای پزشیکان در استان گلستان و آذربایجان غربی نیز به نسبت بالا بود.
سوم) مسعود پزشکیان مورد اعتماد کرد‌ها و لر‌ها هم بود
مسعود پزشکیان در استان‌های کردنشین نیز رای بالایی کسب کرد. به جز آذربایجان غربی که جمعیت قابل توجهی از هموطنان کرد ما را در خود جای داده، در استان‌های کرمانشاه، ایلام و کردستان هم رای پزشکیان بالا بود. زاگرس نشین‌ها و لر‌ها هم در لرستان و چهارمحال و بختیاری رای بالایی به پزشکیان دادند. پزشکیان در کهگلویه و بویراحمد شکست خورد، اما این تنها شکست او در استان‌هایی بود که به خاطر قومیت شناخته می‌شدند.
چهارم) رای پزشکیان در مناطق سکولار، راحت‌تر به دست آمد
بر اساس یک پژوهش تهران، کردستان و گیلان سکولارترین استان‌های ایران هستند. رای مسعود پزشکیان در این مناطق به شکل محسوسی از سعید جلیلی بالاتر بود.
پنجم) اصفهان و مشهد، همچنان پایتخت اصولگرایان ایران است
اصولگرایان بیشترین اختلاف را با اصلاح طلبان در خراسان رضوی و اصفهان داشتند. با این تفاوت که خراسان رضوی زادگاه سعید جلیلی است. در واقع بزرگترین شکست اصلاح طلبان در استان اصفهان رقم خورد. استان اصفهان تنها استانی بود که سعید جلیلی در آن حتی از نظر درصدی هم رای بیشتری از دور اول آورده بود
ششم) با آرای الکترال هم سعید جلیلی باخته بود
برخی در شبکه‌های اجتماعی نوشتند که تعداد استان‌هایی که جلیلی در آن‌ها برنده شده، بسیار زیاد است و در صورتی که انتخابات به صورت الکترال برگزار می‌شد، او رئیس جمهور ایران شده بود. اما اگر آرا الکترال بود، قطعا کمپین‌ها سیاست متفاوتی در پیش می‌گرفتند.
مثلا در استان‌های یزد، لرستان، بوشهراختلاف دو نامزد کمتر از ۱۰ هزار رای بوده است. اگر آرا به صورت الکترال بود، قطعا کمپین پزشکیان فرصت بیشتری را برای این استان‌ها صرف می‌کرد.
توضیح اینکه رای گیری به صورت الکترال به این صورت است که در آمریکا، هر ایالت، تعدادی رای الکترال دارد و برنده انتخابات در هر ایالت، همه آرای الکترال آن ایالت را به خود اختصاص می‌دهد.
هفتم) خیزش خوزستانی‌ها!
در دور اول انتخابات، جلیلی ۱۸۳ هزار و پزشکیان ۹۷ هزار و ۴۷ رای در استان خوزستان به دست آوردند و میزان مشارکت در این استان کمتر از سی درصد اعلام شد. در دور دوم، هر دو نامزد با ارتقای چشمگیر آرای خود همراه بودند. در این دوره آرای پزشکیان هفت برابر و آرای جلیلی چهار برابر در خوزستان بیشتر شد. با این حال مشارکت در استان تنها ده درصد افزایش یافت. این اختلاف البته ممکن است ناشی از بی دقتی در تنظیم اخبار مرتبط با انتخابات باشد.
هشتم) پزشکیان و اعتراضات زن زندگی آزادی!
در استان‌های که اعتراضات بیشتری در جریان اعتراضات مردمی ۱۴۰۱ صورت گرفته بود، رای پزشکیان فاصله معناداری با آرای جلیلی داشت؛ استان‌هایی مثل گیلان، البرز و البته تهران.
source