در سال‌های اخیر، جنگنده‌های چند منظوره در طراحی، فناوری، قابلیت‌های رزمی و آمادگی ماموریت پیشرفت چشمگیری داشته‌اند. فرقی نمی‌کند که این یک نبرد تن به تن هوایی فعال، یک وظیفه نظارتی یا یک مأموریت شناسایی سطح پایین باشد، جنگنده‌های چند منظوره برای این کار ساخته شده اند. این مقاله به بررسی برخی از بهترین هواپیماهای جنگی چند منظوره در خدمت فعال می پردازد.
۵- Saab JAS 39 Gripen
- سال ورود به سرویس: ۱۹۹۶
- خدمه: یک نفر در نسخه JAS 39C / دو نفر در نسخه JAS 39D
- طول: ۱۴.۹ متر در نسخه JAS 39C
- طول بال ها: ۸.۴ متر
- ارتفاع: ۴.۵ متر
- حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۱۴,۰۰۰ کیلوگرم
- ظرفیت سوخت: ۳,۰۰۰ لیتر (۲,۳۴۰ کیلوگرم) در باک داخلی؛ ۳,۵۰۰ لیتر (۲,۷۳۰ کیلوگرم) در باک خارجی
- موتور: یک موتور توربوفن پس سوز Volvo RM12 با قدرت پیشرانه خشک ۱۲,۰۰۰ پوند (۵۴ کیلونیوتن) و ۱۸,۱۰۰ پوند (۸۰.۵ کیلونیوتن) در حالت پس سوز
- حداکثر سرعت: ۲ ماخ (۲,۱۰۰ کیلومتر بر ساعت) در ارتفاع ۱۵,۲۴۰ متری
- برد رزمی: ۸۰۰ کیلومتر
- سقف پرواز: ۵۰,۰۰۰ فوت (۱۵,۲۴۰ متر)
جنگنده JAS 39 Gripen یک جنگنده چندمنظوره تک موتوره است که توسط شرکت هوافضا و دفاع سوئدی Saab AB طراحی و ساخته شده است. این هواپیمای بال دلتا و پیکربندی کانارد اولین پرواز خود را در دسامبر ۱۹۸۸ انجام داد و در سال ۱۹۹۶ در نیروی هوایی سوئد وارد خدمت شد. تا دسامبر ۲۰۲۳، بیش از ۳۰۰ فروند از JAS 39 تولید شده است. JAS 39 برای انواع ماموریت ها استفاده می شود که مهم ترین آنها برای ماموریت های شناسایی است.
در سال ۲۰۱۳، دولت سوئد سفارش ۶۰ فروند JAS 39E را برای تحویل بین سال های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۷ تصویب کرد. در سال ۲۰۱۹، مشاوران وزارت دفاع سوئد برنامه ای را برای فعال نگه داشتن اسکادران جنگنده های JAS 39 C/D این کشور، حداقل تا سال ۲۰۲۵ توصیه کرد. امروزه، اکثر JAS 39 های تولید شده در سراسر جهان فعال هستند و حداقل ۱۲۰ فروند (۶۰ JAS 39 C/D و ۶۰ JAS 39E) توسط نیروی هوایی سوئد نگهداری و اداره می شوند.
۴- Boeing F/A-18 Super Hornet
- سال ورود به سرویس: ۱۹۹۹
- خدمه: یک (خلبان) در نسخه F/A-18E و دو (خلبان و افسر سیستم های تسلیحاتی) در نسخه F/A-18F
- طول: ۱۸.۳۱ متر
- طول بال ها: ۱۳.۶۲ متر
- ارتفاع: ۴.۸۸ متر
- حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۲۹,۹۳۷ کیلوگرم
- موتور: دو موتور توربوفن General Electric F414-400 هر کدام با قدرت پیشرانه ۱۳,۰۰۰ پوند (۵۸ کیلونیوتن)؛ ۲۲,۰۰۰ پوند (۹۸ کیلونیوتن) با پس سوز
- حداکثر سرعت: ۱,۹۱۵ کیلومتر بر ساعت در ارتفاع ۴۰,۰۰۰ فوت (۱۲,۱۹۰ متر)
- برد رزمی: ۸۲۲ کیلومتر
- سقف پروازی: ۵۲,۳۰۰ فوت (۱۵,۹۴۰ متر)
این سری جنگنده که از F/A-18 Super Hornet ساخت کمپانی مک دانل داگلاس مشتق شده است، یک جنگنده چندمنظوره ناونشین تک سرنشین یا با دو سرنشین کنا هم است. نسخه اولیه این هواپیما اولین پرواز خود را در سال ۱۹۹۵ انجام داد و در سال ۱۹۹۹ به نیروی دریایی ایالات متحده معرفی شد. سوپر هورنت از دو موتور توربوفن جنرال الکتریک F414 که هر کدام ۲۲,۰۰۰ پوند بر فوت (۹۸ کیلونیوتن) نیروی رانش با پس سوز تولید می کنند، سود می برد.
این هواپیما قابلیت حمل توپ چرخشی و همچنین موشک های هوا به هوا و هوا به سطح را دارد. به ادعای بوئینگ، دو نسخه از سوپر هورنت – مدل E تک سرنشین و مدل F دو سرنشین – می‌توانند تقریباً هر مأموریتی را در طیف تاکتیکی انجام دهند، از جمله برتری هوایی، حمله روز/شب با سلاح‌های هدایت‌شونده دقیق، اسکورت جنگنده، پشتیبانی نزدیک هوایی، سرکوب پدافند هوایی دشمن، حمله دریایی، شناسایی، کنترل هوایی و ماموریت های سوخت رسانی.
۳- Eurofighter Typhoon
- سال ورود به سرویس: ۲۰۰۳
- خدمه: یک یا دو نفر
- طول: ۱۵.۹۶ متر
- طول بال ها: ۱۰.۹۵ متر
- ارتفاع: ۵.۲۸ متر
- حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۲۳,۵۰۰ کیلوگرم
- موتور: دو موتور توربوفن پس سوز Eurojet EJ200 هر کدام ۶۰ کیلونیوتن (۱۳,۰۰۰ پوند) نیروی پیشرانه خشک، ۹۰ کیلونیوتن (۲۰,۰۰۰ پوند) با پس سوز
- حداکثر سرعت: ۲,۱۲۵ کیلومتر بر ساعت
- برد رزمی: ۱,۳۸۹ کیلومتر
- سقف پروازی: ۶۵,۰۰۰ فوت (۱۹,۸۱۲ متر)
Eurofighter Typhoon پیشرفته‌ترین هواپیمای جنگی جهان با ماموریت های چندگانه در حین یک عملیات واحد است. ایرباس، BAE Systems و لئوناردو گرد هم آمدند تا این هواپیمای با سرعت ماخ ۲ را توسعه دهند که اولین پرواز خود را در مارس ۱۹۹۴ انجام داد و در سال ۲۰۰۳ وارد خدمت نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا (RAF) شد. دو موتور توربوفن پس سوز Eurojet EJ200 نیروی مورد نیاز این هواپیما را تامین می کنند که هر کدام ۲۰,۰۰۰ پوند (۹۰ کیلونیوتن) پیشرانه را با پس سوز تولید می نمایند.
این هواپیمای بسیار چابک به گونه ای طراحی شده است که به عنوان یک جنگنده کارآمد در نبردهای تن به تن در ماموریت های جنگی خدمت کند. نسخه های اخیر این جنگنده به گونه ای طراحی شده اند که با طیف وسیعی از تسلیحات با فناوری جدید سازگار باشند. این هواپیما که می تواند ماموریت های ضربتی هوا به سطح را انجام دهد، در بسیاری از نیروهای هوایی اروپا و خاورمیانه، مسئولیت دفاع هوایی را بر عهده دارد.
۲- Dassault Rafale
- سال ورود به سرویس: ۲۰۰۱
- خدمه: یک یا دو نفر
- طول: ۱۵.۲۷ متر
- طول بال ها: ۱۰.۹ متر
- ارتفاع: ۵.۳۴ متر
- حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۲۴,۰۰۰ کیلوگرم
- موتور: دو موتور توربوفن Snecma M88-4e با ۵۰.۰۴ کیلونیوتن (۱۱,۲۵۰ پوند) پیشرانه خشک برای هر موتور؛ ۷۵ کیلونیوتن (۱۷,۰۰۰ پوند) با پس سوز
- حداکثر سرعت: ۱,۹۱۲ کیلومتر بر ساعت
- برد رزمی: ۱,۸۵۰ کیلومتر
- سقف پروازی: ۱۵,۸۳۵ متر (۵۱,۹۵۲ فوت)
در نتیجه اختلاف نظر بر سر مسئولیت های طراحی و تولید، فرانسه از کنسرسیوم یوروفایتر خارج شد و هواپیمای چند منظوره خود به نام داسو رافال را طراحی کرد. این جت جنگنده دو موتوره به طیف وسیعی از تسلیحات مجهز شده است. دو موتور توربوفن Snecma M88 Dassault Rafale نیروی لازم برای این هواپیما را تامین می‌کنند که هر کدام تا ۱۷,۰۰۰ پوند بر فوت (۷۵ کیلو نیوتن) نیروی رانش را با پس سوز تولید می نماید.
این جنگنده که از آن به عنوان هواپیمای “نسل ۴.۵” Omnirole یاد می شود، قادر به انجام ماموریت های برتری هوایی، بازدارندگی، شناسایی هوایی، پشتیبانی زمینی، حمله عمیق، حمله ضد کشتی و بازدارندگی هسته ای است. به غیر از کشورهای اروپایی، تعداد انگشت شماری از نیروهای هوایی آسیایی و خاورمیانه از جمله نیروی هوایی هند، نیروی هوایی اندونزی، نیروی هوایی قطر و نیروی هوایی امارات متحده عربی این جت را در اختیار دارند.
۱- Lockheed Martin F-35 Lightning II
- سال ورود به سرویس: ۲۰۱۵
- طول: ۱۵.۷ متر
- طول بال ها: ۱۱ متر
- ارتفاع: ۴.۴ متر
- حداکثر وزن در هنگام بلند شدن: ۲۹,۹۰۰ کیلوگرم
- موتور: یک موتور توربوفن Pratt & Whitney F135-PW-100 l با ۲۸,۰۰۰ پوند (۱۲۵ کیلونیوتن) پیشرانه خشک؛ ۴۳,۰۰۰ پوند (۱۹۱ کیلونیوتن) با پس سوز
- حداکثر سرعت: ۱.۶ ماخ در ارتفاع بالا
- برد رزمی: ۱,۲۳۹ کیلومتر
- سقف پروازی: ۵۰,۰۰۰ فوت (۱۵,۰۰۰ متر)
جنگنده F-35 Lightning II ساخت لاکهید مارتین بخشی از برنامه جنگنده حمله مشترک (JSF) برای جایگزینی طیف گسترده ای از هواپیماهای جنگنده، ضربتی و تهاجمیزمینی است. با توانمندی در تقویت امنیت ملی، تقویت مشارکت بین متحدان و تقویت رشد اقتصادی، به ادعای لاکهید مارتین،« F-35 به عنوان پیشرفته ترین گره در چشم انداز امنیت شبکه ای قرن ۲۱، یک برتری بی نظیر برای خلبانان، ملت و شرکای جهانی ما ارائه می کند. F-35 استراتژی دفاع ملی در عمل است و سنگ بنای ناوگان جنگنده ارتش ایالات متحده و ناوگان متحدان آن در سراسر جهان باقی خواهد ماند».
پلتفرم F-35 قادر است اطلاعات را به طور ایمن در همه حوزه ها از جمله هوا، زمین، دریا، فضا و سایبری به اشتراک بگذارد. چه در جنگ فعال باشد و چه ماموریت های شناسایی، اف-۳۵ تسلط قابل توجهی بر دشمنان خود دارد.
source