آینده همکاری OpenAI و مایکروسافت چگونه خواهد بود؟

مایکروسافت و OpenAI درحال‌حاضر روابط تجاری خوبی دارند و به موفقیت یکدیگر کمک می‌کنند اما ممکن است در آینده این‌چنین نباشد.

مایکروسافت از سال ۲۰۱۹ بیش از ۱۳ میلیارد دلار سرمایه نقدی و توان محاسباتی به OpenAI اختصاص داده است؛ استارتاپی که زمانی بی‌پول بود اما اکنون یکی از طلایه‌داران هوش مصنوعی محسوب می‌شود و در آخرین دور تأمین سرمایه‌گذاری، ارزشش به ۱۵۷ میلیارد دلار رسیده است. مایکروسافت هم در قبال این سرمایه‌گذاری و حمایت حق انحصاری اجرای مدل‌های OpenAI روی آژور (Azure)، پلتفرم ابری خود، را به دست آورده است.

تاکنون این همکاری بسیار موفق بوده است. سرمایه‌گذاری مایکروسافت به OpenAI کمک کرده مدل‌های زبانی بزرگ‌تر و بهتری بسازد. مدل‌های ساخت OpenAI در محصولات نرم‌افزاری مختلف مایکروسافت به کار گرفته شده‌اند. ارتباط نزدیک این 2 شرکت به آژور کمک کرده توانایی رقابت با سرویس ابری آمازون وب سرویس (Amazon web service یا AWS) را پیدا کند. تحلیلگران تخمین می‌زنند درآمد آژور از ژوئیه تا سپتامبر ۳۰ درصد رشد کرده است درحالی‌که رشد درآمدی آمازون وب سرویس در این مدت ۱۹ درصد بوده است. اریک بوید (Eric Boyd)، رئیس بخش هوش مصنوعی مایکروسافت، اعلام کرده این همکاری ۶۰ هزار مشتری به آژور جذب کرده است؛ البته به نظر می‌رسد OpenAI چندان از مایکروسافت، حامی مالی ثروتمندش، راضی نیست!

آیا OpenAI و مایکروسافت از مشارکت خود راضی هستند؟

برخی اعضای هیئت‌مدیره و سرمایه‌گذاران OpenAI در مصاحبه‌ای با وب‌سایت «اکونومیست» گفته‌اند مایکروسافت باید کنترلش را روی شرکت کمتر کند؛ زیرا آنها به استفاده از نیمه دیگر بازار صنعت رایانش ابری علاقه‌مندند که تحت کنترل آمازون وب سرویس است! دسترسی به این بخش جایگاه و موفقیت مستحکم OpenAI در حوزه ارائه مدل‌های زبانی را تقویت می‌کند و درآمدهایش را افزایش می‌دهد؛ انتظار می‌رود امسال درآمد آن به بیش از ۳ میلیارد و ۵۰۰ دلار برسد.

مایکروسافت از ارائه اطلاعات لازم درمورد جزئیات قرارداد خود با OpenAI خودداری کرده است. باتوجه‌به رقابت طولانی‌مدت آژور با آمازون وب سرویس، منطقی است که این شرکت مایل نباشد به رقیب خود کمک کند اما پایان‌دادن مایکروسافت به همکاری انحصاری‌اش با OpenAI ممکن است آن‌طور هم که به نظر می‌رسد، غیرمنطقی نباشد. 

استدلال افرادی که از استقلال تجاری بیشتر OpenAI حمایت‌ می‌کنند است که مایکروسافت در بلندمدت می‌تواند از سهامداری‌اش در OpenAI به نفع خود استفاده کند و از نفوذ بیشتر این استارتاپ در بازار سود ببرد. نگرانی‌های مربوط به بحث ضدانحصار نیز چنین استدلالی را تقویت می‌کنند؛ کمیسیون تجارت فدرال آمریکا و سازمان رقابت بریتانیا این رابطه را بررسی می‌کنند.

مایکروسافت درحال‌حاضر شروع به کاهش وابستگی خود به OpenAI کرده است. طبق گزارش‌ها، ساتیا نادلا، مدیرعامل مایکروسافت، پس از نوامبر سال گذشته و برکناری موقت سم آلتمن، همتایش در OpenAI، از سمتش و انتصاب مجدد و سریع او پس از برکناری‌اش، شوکه شد. مایکروسافت از آن زمان تاکنون گزینه‌های مختلفی برای کاهش وابستگی‌اش به OpenAI در زمینه هوش مصنوعی امتحان‌ می‌کند.

یکی از این گزینه‌ها استفاده از مدل‌های زبانی بزرگ میسترال (Mistral) شرکت هوش مصنوعی فرانسوی است. کمک‌گرفتن از دیگر شرکت‌های فعال در حوزه ساخت مدل‌های زبانی بزرگ در مجموعه خود و استخدام تقریباً تمام کارکنان اینفلکشن (Inflection)، رقیب OpenAI، همراه رئیس آنجا، مصطفی سلیمان، از دیگر رویکردهای مایکروسافت برای کاهش وابستگی‌اش به OpenAI است.

مایکروسافت و OpenAI بار دیگر درباره شرایط رابطه خود مذاکره می‌کنند؛ زیرا OpenAI دارد ساختار شرکتی خود را از نهادی غیرانتفاعی به نهادی سودآور تغییر می‌دهد. همچنین احتمال وجود بند انقضای نوظهور نیز وجود دارد؛ منظور بندی است که درصورت اجرا نشدن برخی تعهدات از سویی یکی از طرفین قرارداد یا محقق‌ نشدن برخی شرایط، تعهدات طرف متقابل خودبه‌خود لغو شود.

مثلاً گفته می‌شود براساس بند انقضا، چنانچه مدل‌های AI مایکروسافت به سطحی از قابلیت فوق‌انسانی به نام هوش عمومی مصنوعی (artificial general intelligence) دست یابند، OpenAI حق دارد روابط تجاری‌اش را با مایکروسافت قطع کند. اینکه چنین توافقی در عمل چه معنایی دارد، موضوعی قابل‌بحث نیست اما برخی علاقه‌مندان به AI معتقدند شاید تا چند سال دیگر شاهد قطع روابط تجاری این 2 شرکت باشیم.

آیا OpenAI در آینده جذب آمازون خواهد شد؟

آمازون از دسترسی به مدل‌های OpenAI بسیار خوشحال خواهد شد. مت گارمن، مدیر جدید آمازون وب سرویس، حاضر به اظهارنظر درباره مذاکرات رسمی نیست اما علاقه‌اش به اجرا شدن مدل‌های OpenAI را به‌صراحت ابراز کرده است.

پرادیپ سانیال (Pradeep Sanyal)، مشاور هوش مصنوعی و مدیر سابق آمازون وب سرویس، می‌گوید حتی بااینکه کسب‌وکار ابری آمازون همچنان بزرگ‌ترین کسب‌وکار حوزه خودش است، از نظر کاربران در حوزه هوش مصنوعی مولد در جایگاه سوم، پس از آژور و گوگل کلود، قرار دارد. آمازون نه در حوزه کسب‌وکار بزرگ نرم‌افزاری فعالیت می‌کند که بتواند قابلیت‌های هوش مصنوعی خود را به نمایش بگذارد نه مدلی مانند مدل‌های بزرگ زبانی دارد که بتواند باتکیه‌بر آن با OpenAI یا گوگل رقابت کند.

آمازون وب سرویس طیف گسترده‌ای از مدل‌ها را به مشتریانش ارائه می‌دهد؛ از مدل‌های آنتروپیک (که آمازون در آن سرمایه‌گذاری بزرگی کرده) گرفته تا خانواده مدل‌های زبانی متن‌باز Llama متعلق به متا (که به نظر آقای گارمن میان استارتاپ‌های هوش مصنوعی بسیار محبوب هستند). 

بدون تردید استفاده از مدل‌های OpenAI به جذب مشتریان بیشتر برای آمازون وب سرویس کمک خواهد کرد اما آقای گارمن معتقد است هیچ مدلی کامل بازار را تحت سیطره خود قرار نمی‌دهد؛ OpenAI، آنتروپیک و سایر سازندگان مدل‌ها درحال‌حاضر با یکدیگر رقابت می‌کنند. آنتروپیک ۲۲ اکتبر، نسخه آزمایشی مدل هوش مصنوعی خود را با عنوان Claude 3.5 Sonnet معرفی کرد که می‌تواند مانند انسان با روش‌های مختلفی با کامپیوتر کار کند؛ روش‌هایی مثل استفاده مجازی از صفحه‌کلید و موس.

سخن پایانی

رویکرد بازتر آمازون ممکن است درنهایت به موفقیت منجر شود. به اعتقاد «اریک شریدان» (Eric Sheridan)، یکی از کارمندان بانک گلدمن ساکس (Goldman Sachs)، شرکت خدمات مالی و بانکداری، تعیین اینکه کدام ارائه‌دهنده خدمات ابری در هوش مصنوعی مولد برنده نهایی خواهد بود، سال‌ها زمان می‌برد، نه ماه‌ها. او خاطرنشان می‌کند روند طولانی‌مدت در حوزه رایانش ابری به‌سمت دور شدن از انحصار و حرکت به‌سوی روابط بازتر پیش می‌رود. درحال‌حاضر شرکت‌ها از بیش از یک ارائه‌دهنده خدمات ابری استفاده می‌کنند و ممکن است از چند مدل زبانی بزرگ مختلف برای عملکردهای گوناگون استفاده کنند. ممکن است مایکروسافت به‌خاطر کشف زودهنگام استعدادهای خلاق به تاریخ بپیوندد اما تسلط آن بر OpenAI همیشگی نباشد.