ستاره‌شناسان برای اولین‌بار تصویری از یک ستاره خارج از کهکشان راه شیری ثبت کردند

دانشمندان برای اولین‌بار موفق به ثبت تصویر بزرگنمایی شده از یک ستاره درحال مرگ در کهکشانی فراتر از راه شیری شدند.

محققان در ثبت این تصویر حیرت‌انگیز، از تداخل‌سنج «VLTI» یا (Very Large Telescope Interferometer) استفاده کردند تا از ستاره ابرغول قرمز به نام «WOH G64» عکس بگیرند. ستاره WOH G64 در فاصله صد و شصت هزار سال نوری از ما و در کهکشان «ابر ماژلانی بزرگ» یا «LMC» قرار دارد. LMC یک کهکشان کوتوله است که مقید به گرانش کهکشان راه شیری است. به عبارت دیگر، ابر ماژلانی بزرگ قمر راه شیری است.

این ستاره تقریبا دو هزار برابر خورشید است و به همین دلیل آن را ابرغول می‌نامند. ابرغول‌ها درحقیقت بزرگترین ستارگانی هستند که ما می‌شناسیم. سوخت هیدروژنی این ستاره‌ها در هسته تمام شده و پوسته‌ای از گاز هیدروژنی هسته را احاطه کرده است.

تلسکوپ‌های VLTI با کمک روش تداخل‌سنجی موفق شدند برای اولین‌بار تصویری از یک ستاره در خارج از کهکشان راه شیری را ثبت کنند. تداخل‌سنجی درحقیقت استفاده از چندین تلسکوپ به صورت همزمان برای رصد یک جسم است تا این تلسکوپ‌ها به گونه‌ای عمل کنند که انگار یک تلسکوپ بزرگ هستند. در ثبت این تصویر، چهار تلسکوپ در مرکز رصدی VLTI با روش تداخل‌سنجی جرم مذکور را رصد کردند تا تصویر ثبت شده به نوعی ارتقا یابد که انگار یک تلسکوپ ۲۰۰ متری آن را رصد کرده است.

جزییات ثبت شده در این تصویر، نشان‌دهنده هاله گاز و غبار در اطراف ستاره است. این یعنی جرم مشاهده شده در مراحل پایانی زندگی خود به سر می‌برد و گاز و غبار را به بیرون پرتاب می‌کند. از آنجایی که WOH G64 یک ستاره ابرغول است، تحت یک انفجار ابرنواختری می‌میرد.

تصویر سمت چپ، تصویر ثبت شده از WOH G64 با روش تداخل‌سنجی و تصویر سمت راست، تصویر شبیه‌سازی شده است.

«کییٔیچی اوهناکا» اخترفیزیکدان دانشگاه «آندره بلو» و رهبر تیم تحقیقاتی در بیانیه‌ای پس از رونمایی از تصویر گفت: «ما برای اولین‌بار موفق به ثبت یک تصویر بزرگنمایی شده از یک ستاره در حال مرگ در کهکشانی خارج از راه شیری شیم. این پیله بیضی‌گون ثبت شده گاز و غباری است که اطراف ستاره را احاطه کرده است.»

منجمان تاکنون ده‌ها تصویر بزرگنمایی شده از ستارگان کهکشان راه شیری ثبت کرده‌اند اما، برای اولین بار است که تصویری با جزییات خیره‌کننده از ستاره‌ای فراتر از راه شیری ثبت می‌شود.

ستاره WOH G64 مدتی است که تحت نظر اوهناکا و همکارانش برای تحقیقات علمی است. در ثبت این تصویر، تیم دیگری از محققان نیز همکاری داشتند که در سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۷ از این ستاره با تلسکوپ VLTI در صحرای آتاکاما در شیلی داده جمع‌آوری کردند.

هرچند که این تحقیقات و ثبت تصویر به دانشمندان کمک کرده است تا مهر تاییدی بر برخی نظریه‌های اخترفیزیک بزنند، اما برای ثبت تصویری که کاملا واضح باشد، نیاز به ابزاری به نام «GRAVITY» در تلسکوپ VLTI داریم که با حساسیت بسیار بالا از اجرام کم‌نور – اجرامی که به علت فاصله بسیار زیاد کم‌نور هستند – عکس بگیرد.

«گرد وایگلت»، یکی از اعضای تیم و استاد نجوم در موسسه پژوهشی «ماکس پلانک» گفت: «ما دریافتیم که این جرم در ۱۰ سال گذشته تغییرات قابل‌توجهی را تجربه کرده است. ثبت تصویر و اطلاعاتی که برای ما به ارمغان می‌آورد، فرصتی نادر را برای ما فراهم کرده است تا یک ستاره و مرگ آن را در زمان واقعی ببینیم.»

از آنجایی که جرم WOH G64 بسیار زیاد است، مرگ وحشتناکی خواهد داشت، به این معنا که تحت انفجارهای به شدت عظیمی گاز و غبار را به بیرون پرتاب می‌کند. این یکی از دلایلی است که دانشمندان علاقه به مطالعه این ستاره و تصویربرداری از آن داشتند.

دانشمندان هنوز نمی‌دانند وجود یک ستاره همدم در اطراف WOH G64 منجر به شکل‌گیری یک پیله بیضی‌گون در اطراف ستاره شده است یا غبار پرتاب شده از ستاره به سمت بیرون چنین ساختاری را شکل داده است.