نیروی هوایی قطر یکی از برجسته ترین نیروهای هوایی جهان است. در طول یک دهه گذشته، این نیرو تقریباً صد هواپیمای جنگنده پیشرفته نسل ۴.۵ جدید را در اختیار گرفته است که آن را به یکی از قوی‌ترین نیروهای هوایی در منطقه تبدیل کرده است. قطر اکنون جنگنده های اف-۱۵ استرایک ایگل، رافال و یوروفایتر تایفون را در اختیار دارد.
قطر: کشوری ثروتمند در منطقه خلیج فارس
قطر یک کشور کوچک در اطراف خلیج فارس در شبه جزیره عرب است که شبه جزیره ای در مرز با عربستان سعودی را شامل می شود. در حالی که حدود ۲.۷ میلیون نفر در این کشور زندگی می کنند (۸۰ درصد در پایتخت، دوحه)، تنها حدود ۳۱۵,۰۰۰ نفر از آن ها شهروند قطر هستند. بیشتر جمعیت قطر کارگران مهاجر (از جمله بسیاری از هند و بنگلادش) هستند.
قطر یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان است و به ویژه به لطف برخی از بزرگترین منابع گاز طبیعی جهان، چنین ثروتمند شده است. بر اساس گزارش بریتیش پترولیوم، در سال ۲۰۲۱، قطر ۴.۴ درصد از گاز طبیعی جهان و مهمتر از آن، ۲۰ درصد از صادرات LNG جهان را به خود اختصاص می دهد.
نیروی هوایی بزرگ قطر
در مارس ۲۰۲۴، فلایت گلوبال گزارش داد که تا پایان سال ۲۰۲۴، فرآیند دریافت ۹۶ فروند هواپیمای جنگی پیشرفته توسط نیروی هوایی قطر در دهه گذشته تکمیل خواهد شد، پس از اینکه آخرین جنگنده‌های یوروفایتر تایفون به این کشور تحویل داده شوند. این موضوع به طور چشمگیری توانایی های نیروی هوایی قطر را افزایش داده است.
نیروی هوایی قطر اولین بار در سال ۱۹۷۴ تأسیس شد و در بیشتر تاریخ خود، نیروی هوایی متوسطی بوده است. اما این موضوع در چند سال اخیر به طرز چشمگیری تغییر کرده است. ظرف یک دهه، قطر ۳۶ فروند جنگنده آمریکایی F-15QA (که QA سرواژه عبارت Qatar Advanced است)، ۳۶ فروند رافال فرانسوی و ۲۴ فروند یوروفایتر سفارش داده است. اینها به ناوگان قطر متشکل از ۱۲ فروند میراژ ۲۰۰۰-۵ ساخت فرانسه (و چند جت آلفا سبک) می پیوندند.
ناوگان رزمی نیروی هوایی قطر
| Alpha Jet | ۶ فروند |
| Eurofighter Typhoon | ۱۴ فروند (همراه با ۱۰ فروند سفارش داده شده) |
| F-15QA | ۳۳ فروند |
| Mirage 2000-5EDA | ۹ فروند (بعلاوه سه نسخه آموزشی) |
| Rafale DQ/EQ | ۳۶ فروند |
انگار این تعداد جنگنده مدرن برای قطر کافی نبوده، و بر اساس گزارش مجله فوربس، قطر در نظر دارد ۲۴ فروند رافال دیگر سفارش دهد – که در صورت سفارش، تعداد کل رافال های نیروی هوایی قطر به ۶۰ فروند خواهد رسید. ۲۴ فروند اول در سال ۲۰۱۵ و ۱۲ فروند دوم در سال ۲۰۱۷ سفارش داده شدند.
همراه با این ولخرجی در زمینه خرید جت های جنگنده، قطر پایگاه های هوایی خود را نیز گسترش داده است. نیروی هوایی قطر در حال ساخت یک پایگاه هوایی جدید به نام امیر تمیم بن حمد آل ثانی است و پایگاه های هوایی موجود خود را در پایگاه هوایی العدید و پایگاه هوایی بین المللی دوحه را نیز توسعه داده است.
یک کشور کوچک در منطقه ای پیچیده
در سال ۲۰۲۳، وزیر نیروهای مسلح فرانسه از قطر بازدید کرد و پس از این سفر، گزارش هایی منتشر شد مبنی بر اینکه قطر ممکن است ۲۴ فروند جنگنده رافال را از داسو خریداری کند. دیفنس نیوز در آن زمان گزارش داد که این فروش “محتمل” به نظر می رسد. دفتر سفارش های رافال فرانسه در سال های اخیر بسیار شلوغ شده که باعث گردیده این جت به نحوی قربانی موفقیت خود شود. داسو در تلاش است تا خود را با حجم سفارشات هماهنگ کرده و در زمان مقرر سفارشات را تامین کند.
مقاله دیفنس نیوز تصریح می کند که قطر ممکن است رافال های جدید را به دو دلیل بخواهد: توانایی بازدارندگی قوی تر و اهداف سیاسی. هدف سیاسی این است که قطر بتواند نفوذی مربوط به “خرید” بر کشور صادر کننده داشته باشد (و بالعکس). قطر روابط دشواری با دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس داشته است (آنها قطر را در سال ۲۰۱۷ تحریم کردند)، در حالی که روابطش با ایران نیز پیچیده است.
ناوگان رزمی نیروی هوایی عربستان سعودی
| Eurofighter Typhoon: | ۷۲ فروند (۴۸ فروند دیگر سفارش داده شده) |
| F-15C/S/SA | ۲۱۱ فروند |
| Tornado | ۸۱ فروند |
بیشتر تفکرات استراتژیک و سیاسی قطر تحت تأثیر همسایه بسیار بزرگتر آن، عربستان سعودی است. آلمان تا همین اواخر فروش ۴۸ فروند یوروفایتر به عربستان سعودی را مسدود کرده بود (موضوعی که باعث خشم انگلیسی ها شد زیرا بیشتر قطعات این جنگنده توسط آن ها ساخته می شود)، در حالی که به نظر می‌رسد اسرائیل اصرار دارد که ایالات متحده جنگنده‌های F-35 را به عربستان نفروشد (اسرائیل به نظر می‌رسد با فروش F-35 به امارات نیز مخالف است). عربستان سعودی که از خرید اف-۳۵ ها و شاید تایفون ها ناامید شده است، ممکن است به دنبال خرید ۵۴ فروند رافال دیگر به جای یوروفایتر باشد. عربستان سعودی همچنین علاقه مند به پیوستن به نسل ششم برنامه هوایی جنگی جهانی (Tempest) با بریتانیا، ایتالیا و ژاپن است.
تمایل به جنگنده نسل پنجم F-35
در حالی که این جت ها همه نسل ۴.۵ هستند، کشورهای حوزه خلیج فارس علاقه مند به خرید F-35 از ایالات متحده هستند. با این حال، با وجود علاقه شدید عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، هیچ توافقی مبنی بر فروش این جنگنده ها به این کشورها تاکنون حاصل نشده است. همچنین ممکن است ایالات متحده در مورد فروش F-35 به قطر احتیاطات زیادی داشته باشد.
دیفنس نیوز در این باره نوشته است:
«اگر مخالفت شدید اسرائیل نبود، چندین کشور عربی F-35 را خریداری می کردند. به عنوان مثال، طبق گزارش ها، قطر درخواست رسمی برای این جت لاکهید مارتین در سال ۲۰۲۰ ارائه کرد، که اسرائیل بلافاصله پس از آن اعلام کرد که با هرگونه فروش F-35 توسط دولت ایالات متحده به کشورهای منطقه خلیج فارس مخالفت خواهد کرد».
به نوبه خود، امارات متحده عربی از خرید F-35 ها از ایالات متحده بسیار ناامید شده است و به همین خاطر، بر اساس گزارش هاُ در حال بررسی خرید جنگنده چینیJ-20 Mighty Dragon است (هر چند چین صادرات این جت را ممنوع کرده است).
source