ساعت 24 – حسین عبده تبریزی در باره کابینه و بحث ناترازی انرژی در ایران در گروه واتساپی “هاما ” نوشته است ” در باره دوموضوع یادشده به قدر کفایت صحبت شده و ما بهتر است از فردا موضوع خاص دیگری را برای گفتگو انتخاب کنیم. اگر اجازه دهید در مورد ناترازی انرژی بنده نیز به نکاتی دوباره اشاره کنم که در گذشته نیز خدمت عزیزان نوشته‌ام.” ادامه نوشته وی را در ادامه می‌خوانید:
ناترازی انرژی : یکی از چالش‌های امروز اقتصاد ایران مسئله ناترازی انرژی می‌باشد. در این مورد، آسیب‌شناسی و مسئله شناسی رئیس جمهور منتخب در رابطه با علت ناترازی انرژی، اولویت سیاست‌های سمت عرضه یا تقاضا، مفهوم یارانه‌ی انرژی، راهکارهای قیمتی و غیرقیمتی، تشکیل بازار انرژی، جایگزینی یارانه نقدی با شیوه‌ی پرداخت فعلی، اصلاحات نهادی در بخش انرژی و نگاه به تجربیات قبلی مانند هدفمندی و اجرای پایلوت کیش مورد سوال قرار می‌گیرد.
ناترازی انرژی یکی از چالش‌های عمده‌ی اقتصادی و اجتماعی در ایرانشده و به یکچاه عمیق تبدیل شده است.. این مسئله به عدم‌تعادل بین عرضه و تقاضای انرژی اشاره دارد که می‌تواند منجر به بحران‌های مختلفی شود:
از جمله افزایش هزینه‌ها،
کاهش بهره‌وری و
ناپایداری اقتصادی.
آسیب‌شناسی ناترازی انرژی
ناترازی انرژی در ایران به دلایل متعددی رخ می‌دهد. یکی از مهمترین عوامل، سیاست‌های ناکارآمد و غیربهینه در مدیریت منابع انرژی است. این سیاست‌ها شامل:
１. یارانه‌های سنگین به مصرف‌کنندگان انرژی است که منجر به افزایش مصرف بی‌رویه و عدم بهره‌وری مناسب از منابع انرژی می‌شود.
２. همچنین، عدم سرمایه‌گذاری کافی در زیرساخت‌های انرژی و فناوری‌های جدید نیز به ناترازی انرژی دامن زده است.
اولویت سیاست‌های سمت عرضه یا تقاضا
برای حل مشکل ناترازی انرژی، نیاز است که به هر دو سمت عرضه و تقاضا توجه شود:
１. از یک سو، باید سرمایه‌گذاری‌های لازم برای افزایش ظرفیت تولید و بهینه‌سازی زیرساخت‌های انرژی انجام شود.
２. از سوی دیگر، باید سیاست‌هایی اتخاذ شود که مصرف بهینه‌ی انرژی را ترویج داده و مصرف بی‌رویه را کاهش دهد. در این راستا، آموزش عمومی و فرهنگ‌سازی در مورد مصرف بهینه انرژی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
مفهوم یارانه انرژی
یارانه‌ی انرژی به معنای کمک‌های مالی دولت به مصرف‌کنندگان برای کاهش هزینه‌های انرژی است. در ایران، این یارانه‌ها بخش قابل‌توجهی از بودجه‌ی دولت را به خود اختصاص می‌دهند و باعث ایجاد ناترازی بودجه و ناترازی انرژی می‌شوند. این یارانه‌ها نه تنها مصرف بی‌رویه‌ی انرژی را تشویق می‌کنند، بلکه سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگر اقتصادی را نیز محدود می‌سازند.
راهکارهای قیمتی و غیرقیمتی
برای حل ناترازی انرژی، باید ترکیبی از راهکارهای قیمتی و غیرقیمتی مورد استفاده قرار گیرد.
１. راهکارهای قیمتی شامل اصلاح قیمت‌های انرژی و کاهش یارانه‌های انرژی است. این اقدامات می‌تواند منجر به کاهش مصرف بی‌رویه و افزایش بهره‌وری انرژی شود.
２. از سوی دیگر، راهکارهای غیرقیمتی شامل ترویج فناوری‌های جدید و بهره‌وری انرژی، آموزش و فرهنگ‌سازی، و ایجاد مشوق‌های مالی برای استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر است.
تشکیل بازار انرژی
یکی از راهکارهای موثر برای حل ناترازی انرژی، تشکیل بازار انرژی است. بازار انرژی می‌تواند با ایجاد رقابت و شفافیت بیشتر در قیمت‌گذاری و عرضه‌ی انرژی، به بهبود بهره‌وری و کاهش ناترازی کمک کند. این بازار شامل بورس انرژی و ایجاد سازوکارهای مبادله‌ای برای انرژی‌های مختلف باشد.
جایگزینی یارانه نقدی با شیوه‌ی پرداخت فعلی
جایگزینی یارانه‌ی نقدی با شیوه‌ی پرداخت فعلی یارانه‌های انرژی یکی از راهکارهای موثر برای کاهش ناترازی انرژی است. این اقدام باعث:
１. افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان از هزینه‌های واقعی انرژی و در نتیجه کاهش مصرف بی‌رویه می‌شود.
２. یارانه‌ی نقدی به صورت هدفمندتر به اقشار نیازمند اختصاص می‌یابد
３. و از فشار مالی بر بودجه‌ی دولت کاسته می‌شود.
اصلاحات نهادی در بخش انرژی
برای حل ناترازی انرژی، نیاز به اصلاحات نهادی در بخش انرژی نیز وجود دارد. این اصلاحات شامل : ۱. ایجاد نهادهای مستقل برای تنظیم بازار انرژی، تدوین سیاست‌های بلندمدت انرژی، و ایجاد سیستم‌های پایش و ارزیابی مستمر از عملکرد بخش انرژی است.
۲. همچنین، باید قوانین و مقرراتی وضع شود که به حمایت از سرمایه‌گذاری در بخش انرژی و بهره‌وری انرژی کمک کند.
تجربیات قبلی
استفاده از تجربیات قبلی مانند طرح هدفمندی یارانه‌ها و اجرای پایلوت‌های موفق می‌تواند به بهبود وضعیت انرژی کمک کند. برای مثال، طرح هدفمندی یارانه‌ها که در سال‌های گذشته اجرا شد، با وجود مشکلات و چالش‌هایی که داشت، به عنوان نمونه‌ی تجربی باید مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرد تا در آینده به شکل بهینه‌تری اجرا شود.
source