به گزارش صدای بورس، بازارسرمایه از حدود یک‌سال گذشته روندی نوسانی را طی کرده است، در ابتدای سال گذشته شاخص کل در محدوده یک میلیون و ۴۱۸ هزار واحدی بود و در حال حاضر این شاخص به محدوده ۲ میلیون و ۱۸ هزار واحد رسیده است.
موضوع قابل بررسی در اینجاست که جدای از موضوع صعود و نزول که بخشی از ماهیت تمام بازارهاست و وجود یکسری فراز و فرودها همیشه امری طبیعی به شمار می‌رود، بزرگترین ایرادی که به نوعی می‌توان گفت در بازار سرمایه ایران حاکم است، پیش‌بینی‌ناپذیر بودن است. البته این پیش بینی ناپذیری خود به دلیل عوامل بسیار زیادی از جمله موضوع نقدینگی، قیمت ارز، سیاست‌های مقام ناظر، سیاست‌های اقتصادی دولت و غیره است که خود این عوامل هم کاملا بی ثبات هستند.
زمانی که ثباتی در بازار سرمایه وجود نداشته باشد، سرمایه‌گذار نمی‌تواند اعتماد و به نوعی برنامه ریزی داشته باشد و در این‌صورت آینده مبهم است. تمامی این موارد باعث شده تا تحلیلگران این بازار برای تعیین کف و سقف بازار دچار اشتباه شوند و در نهایت شاید نتوانیم سقف و کفی برای این بازار بی ثبات تعیین کنیم.
P/E بازار به کمتر از ۷واحد رســید
در اوایل آبان ماه سال جاری با شروع انتشار گزارشات فصلی P/E بازار به کمتر از ۷ واحد رســید که کمتر از میانگین ده ســاله بازار یعنی ۸ واحد اســت. بر اســاس آمارهای موجود P/E بازار در فروردین سال ۱۳۹۱، ۸.۳۹ واحد بوده که در مرداد ماه به ۴.۶۵ واحد هم رسیده است. تا قبل از سال ۱۳۹۹ نسبت قیمت به درآمد کل بازار روند کم فراز نشــیبی را طی کرده است اما ناگهان در سال ۱۳۹۹ با صعود همراه بود و در تیر ماه به اوج خود و به ۳۲ واحد رسید؛ از مرداد ماه اما به واسطه ترکیدن حباب قیمت سهام شروع به نزول کرد و در سال ۱۴۰۱ دوباره به ۵ واحد رسید. این رقم هم اکنون در سطحی پایین‌تر از ۷ واحد قرار دارد که از میانگین ده ساله پایین‌تر است.
قیمت‌های فعلی، کف بازار سهام
فرشید زرین‌کیا، مدیرعامل مشاورسرمایه‌گذاری خط ارزش گفت: به نظر می‌رسد با توجه به متغیرهای بنیادی‌ای که اکثرا صنایع بزرگی همچون فلزات اساسی، شیمیایی‌ها، خودرویی‌ها، بانک‌ها، سیمان و سایر صنایع دارا هستند، عمده وضعیت بنیادی و عملیاتی این سهام مطابق با صورت‌های مالی میان دوره‌ای منتشره با قیمت‌های بازار عمدتا همخوانی دارند و می‌توانیم قیمت‌های فعلی را کف بازار سهام محسوب کنیم.
وی افزود: در رابطه با چشم انداز و وضعیتی که از بعد اعتماد در بازار سرمایه وجود دارد، مهمترین موضوعی که در حال حاضر بازارسرمایه را با تهدید جدی مواجه کرده و به نظر نمی‌رسد که هیچ برنامه‌ای برای رفع آن نیز وجود داشته باشد، وجود ریسک از سمت تصمیمات خلق الساعه دولت است.
زرین‌کیا بیان داشت: به طور طبیعی در زمانی که سرمایه‌گذار وارد بازارسرمایه می‌شود، باید بپذیرد که ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیکی مربوط به وضعیت بازار سرمایه، وضعیت اقتصاد، سیاست و ریسک خاص خود صنعت وجود دارد. بنابراین باید با پذیرش آن‌ها، در آن سهام سرمایه‌گذاری کنند. اما نکته غیر طبیعی در بازار سرمایه کشور که از سال جاری تشدید نیز شده است ریسک سومی از جانب تصمیمات دولت است که سبب آسیب به اعتماد فعالان و سرمایه‌گذاران بازار سرمایه شده است و نتیجه این موضوع در رکود و کاهش معنادار ارزش معاملات و خروج پول اشخاص حقیقی در بازار قابل ملاحظه است. طبقه بندی این ریسک جدا از ریسک سیستماتیک به این دلیل است که این نوع تصمیمات به طور خاص مربوط به ایران است و در بازارهای مالی سایر کشورها چنین رویدادهایی تاکنون بی سابقه بوده است.
مدیرعامل مشاورسرمایه‌گذاری خط ارزش گفت: امروز با وضعیتی مواجه هستیم که به نوعی تحلیلگر بنیادی یا سرمایه‌گذاری در زمان برآورد و تحلیل بنیادی از چشم انداز مثبت سهم و یا صنعت باید این موضوع را برآورد کنند که دولت به چه عنوان و تا چه مبلغی می‌تواند برای بخشی از این سود محاسبه شده با استناد به موارد مختلف (نرخ حامل‌های انرژی، خوراک، حق بهره برداری، مالیات عدم شرکت در طرح مسکن) برنامه‌ریزی کند. این‌ها مواردی هستند که نیاز به رفع و اعتمادسازی دارند.
وی عنوان داشت: تا زمانی که با این قبیل تصمیمات که از اردیبهشت ماه با شدت بسیار بیشتری شروع شده و هر از گاهی یک خبر جدید در رابطه با یک صنعت خاص منتشر می‌شود، مواجه می‌شویم باعث می‌شود که عدم اعتماد و شفافیت در بازار سرمایه بالا برود و طبیعتا وقتی آمار روزانه حجم معاملات و تغییر مالکیت از سهامدار حقیقی به حقوقی را بررسی می‌کنیم با این موضوع روبه‌رو می‌شویم.
زرین کیا ادامه داد: طبیعتا سرمایه‌گذاران با این قبیل موضوعات در بازارهای موازی مانند مسکن و بازار خودرو و سکه و طلا و همینطور بازار رمزارز کمتر مواجه هستند و طبیعتا بخشی از نقدینگی در طول سال جاری به خروج اشخاص حقیقی منجر شده که جذب این بازارها شده اند، در نهایت چشم اندازی برای ورود به بازار سرمایه وجود ندارد مگر اینکه دولت بتواند این شرایط را برطرف کند و یا تکانه‌های ارزی و تورم انتظاری به گونه ای باشد که بازار سرمایه از این نظر و با هدف حفظ ارزش دارایی، مورد تقاضای سرمایه‌گذاران قرار گیرد.
سقف و کف بازار قابل پیش بینی نیست
احسان عسکری، کارشناس بازار سرمایه گفت: اینکه بازار سرمایه به کدامین سو حرکت خواهد کرد، نکته بسیار مهمی است که وابسته به موضوعات بسیاری است، همچون اینکه در آینده چه اتفاقی برای متغیرهایی تاثیرگذار اعم از قیمت دلار و سیاست‌های دولت در خصوص شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و به ویژه بحث قیمت‌گذاری و قیمت فروش ارز در بازار مبادله‌ای و یا بازاری که بانک مرکزی تشخیص می‌دهد، می‌افتد.
وی افزود: همینطور در بحث هزینه‌های سوخت و انرژی تمامی نکات تاثیرگذار است در مورد آینده بازار سهام و در جهت اینکه بازارسرمایه پایین‌تر بیاید و یا با رشد همراه شود، مسیر را مشخص خواهد کرد، اما آنچیزی که بنظر می‌رسد این است که کف بازار سهام قابل پیش بینی نیست همانگونه که سقف بازار سهام قابل پیش بینی نیست. همچنین به نظر می‌رسد احتمال اینکه بازار سهام بیشتر از این با کاهش همراه شود و پی بر ای بازار و شرکت‌ها کاهش پیدا کند، بسیار کم است و در طرف مقابل به نظر می‌رسد که با درنظر گرفتن تمام متغیرهایی که گفته شد وضعیت فعلی بازار در ارزندگی مناسبی قرار دارد و حتی ممکن است که با نوسانات مثبتی در آینده همراه شود.
عسکری عنوان کرد: یکی از موضوعاتی که بر بازار سرمایه اثرگذار است بحث بودجه و مباحثی پیرامونی آن است که همیشه شاهد هستیم که بازار سهام را در حالت انتظار نگه می‌دارد و موضوعی که می‌تواند در بودجه به شرکت‌ها کمک کند بحث واقعی شدن قیمت‌ها و پذیرش این موضوع که در بازار قیمت‌گذاری دستوری رانت‌هایی وجود دارد که می‌تواند به ضرر عموم جامعه و فعالان بازار سرمایه باشد.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: اگر مباحث مربوط به بودجه و مباحث منطقی و عقلانی از سمت دولت پیشنهاد شود و مجلس بتواند این بودجه را با اصلاحاتی که به نفع بازار و به نفع اقتصاد است، اصلاح کند به نظر می‌رسد که بازار سرمایه بعد از بودجه می‌تواند رشد خوبی داشته باشد. موضوع دیگری که صحبت شد و به نظر می‌رسد که درست هم بود بحث سرمایه‌گذاری مجدد سود نقدینگی شرکت‌هاست که می‌تواند برای شرکت‌ها و بازار سرمایه بسیار خوب باشد. بنابراین به نظر می‌رسد که تا پایان سال احتمال روند صعودی برای بازار سرمایه بیشتر از روند نزولی باشد. وی افزود: در خصوص بحث اعتماد اخیرا نظر سنجی‌ای مبنی بر اینکه اگر افراد پس‌اندازی داشته باشند این پول را در کدام بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند، انجام شد و بازار سهام آخرین گزینه مدنظر افرادی بود که در این نظر سنجی شرکت کرده بودند. این موضوع در ابتدا نشان دهنده سلب اعتماد عموم جامعه از بازار سهام است و بعد اینکه بازار سهام با وجود نقدشوندگی و شفافیتی که دارد جزو گزینه‌های سرمایه‌گذاری مدنظر بازار نیست و همچنین شاهد این هستیم سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی که امکان سفته بازی بر روی آن زیاد است سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری دارند که سرمایه‌گذاری کنند.
عسکری بیان داشت: در بخش اول که اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به بازارسهام ازبین رفته نیازمند ترمیم هستیم که این ترمیم از دو جهت قابل رخ دادن است، یکی از منظر سیاستگذار اقتصادی که پیش بینی پذیری را در اقتصاد افزایش دهد که سرمایه‌گذاران بتوانند دید سرمایه‌گذاری بلندمدت تری داشته باشند و گزینه‌های سرمایه‌گذاری را با دید بلندمدت تری در نظر بگیرند. بعد در خصوص بحث کشف، تقلب یا دستکاری در قیمت و یا استفاده از اطلاعات نهانی و برخورد شدید با این موضوع است که آنگونه که باید و انتظار می‌رود در این موارد قاطعیت دیده نشده است. بنابراین به نظر می‌رسد این یکی از ریسک‌هایی است که بازار دارد، یعنی باید سیستم‌های هوشمند کشف تقلب و دستکاری و همچنین قوانین و مقررات و مجازات‌های سنگینی داشته باشیم برای کسانی که دستکاری انجام می‌دهند و از رانت اطلاعاتی استفاده می‌کنند و یا در بازار اقدام به دستکاری در قیمت‌ها کرده و از این موضوع سود می‌برند به نظر می‌رسد که باید جرایم بسیار سنگین برای متخلفان در نظر گرفته شود.
وی افزود: آن بخش از عدم اعتمادی که در بازار وجود دارد وزن سیاست‌های دولت و عدم ثبات در تصمیم سازی‌ها و تغییر زیاد در قوانین و مقررات و در دستورالعمل و ابلاغیه‌ها از سمت دولت است که مستقیما بر روی درآمد و فروش شرکت‌های پذیرفته شده در بازار سرمایه اثرگذار است و باعث شده که اعتماد سلب شود و دارندگان منابع مالی نیز ترجیح می‌دهند به سمتی حرکت کنند که در آن دستکاری نداشته باشند.
- مرضیه حیدری – خبرنگار
- شماره ۵۲۰ هفته نامه اطلاعات بورس
source